Έλα να παίξουμε 2019, Φωτογραφίες παράστασης Πάτροκλος Σκαφίδας

Γιατί δεν ασχοληθήκαμε νωρίτερα; Το Eλληνικό #ΜeToo κι Εμείς

Κλείνουμε σχεδόν ένα μήνα ελληνικού #MeToo στο χώρο του θεάτρου και φαίνεται να μην έχει χαθεί ο ορμητικός του χαρακτήρας, με ειδήσεις για καταγγελίες να εμφανίζονται σχεδόν καθημερινά. Μπορεί να έχει εξαφανιστεί το αρχικό στοιχείο της έκπληξης, όμως είναι πλέον εντυπωσιακή η τροπή που έχει πάρει η συζήτηση στο δημόσιο λόγο. Οι συνεντεύξεις που έδωσαν ο Δημήτρης Μοθωναίος και ο Σωτήρης Τσαφούλιας δεν έγιναν απλώς viral στα social media, αλλά απέδειξαν πως η κοινωνία είναι έτοιμη να ακούσει για την κακοποίηση. Αν κάτι όμως αιωρείται πάνω από αυτή την ιστορία είναι η ερώτηση που ακούγεται συχνά: «Γιατί τώρα;» Είναι μια ερώτηση που έχει ενδιαφέρον να την κάνουμε όχι στα θύματα, αλλά ελαφρώς αλλαγμένη προς όλους: «Γιατί δεν ασχοληθήκαμε νωρίτερα;»

Η πανδημία σίγουρα έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο. Η παύση της κανονικότητας και το κλείσιμο προς τα «μέσα», με βεβαιότητα οδήγησαν πολλούς από εμάς να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητες μας. Η συνειδητοποίηση της μοναξιάς μας ήταν ίσως η κινητήρια δύναμη που έκανε τόσους άνθρωποι να βρουν την δύναμη να μιλήσουν. Η ανάγκη όμως υπήρχε από πριν. Γιατί λοιπόν δεν μιλούσαμε και δεν ακούγαμε νωρίτερα;

Ίσως η απάντηση να βρίσκεται και στον τρόπο που διαμορφώνεται ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα, αλλά και ο ρόλος που έχει η τέχνη σε αυτό. Ο χώρος που ξεδιπλώνεται η υπόθεση του ελληνικού #MeToo, τα πολύχρωμα studio και στα παράθυρα των πρωινών εκπομπών, τις αποκαλούμενες με τρόπο μειονεκτικό ως «πρωινάδικα», φανερώνει κάτι σημαντικό. Είναι αλήθεια πως στο παρελθόν οι εκπομπές αυτές είχαν έναν ανάλαφρο χαρακτήρα, με θεματολογία σχετική με μια ελληνική εκδοχή του lifestyle: με λίγο «κουτσομπολιό», λίγη μαγειρική, λίγη γυμναστική και λίγη μόδα. Όμως σήμερα δείχνοντας ευγένεια και μέτρο, έδωσαν το χώρο να ακουστούν φωνές που παλαιότερα έμεναν σιωπηλές. Και είναι εξαιρετικά σημαντικό η συζήτηση αυτή να γίνεται και σε αυτό τον τηλεοπτικό χώρο, γιατί ακούγεται και σε ένα κοινό που μπορεί να βιώνει την δικιά τους καθημερινή φριχτή κακοποιητική «κανονικότητα».

Μιλώντας σε μια από αυτές τις εκπομπές, ο Σταμάτης Φασουλής, αναφερόμενος στις αποκαλύψεις του #MeToo, ζήτησε «να πάψει να γίνεται αυτό μια τσιχλόφουσκα σε όλες τις πρωινές εκπομπές», και πως «μόλις είδανε ένα σκάνδαλο, ή δύο, αρχίσανε να γεμίζουν τις εκπομπές τους και να θεωρούν τον εαυτό τους πάρα πολύ περήφανο που καταγγέλλουν». Αν κάτι φαίνεται μέσα από αυτά τα λόγια είναι η υπεροψία που ο παραδοσιακός «ακαδημαϊκός» χώρος του θεάτρου συνήθιζε να κοιτά την τηλεόραση, και ειδικά τις πρωινές εκπομπές.

Και εδώ ίσως να εντοπίζεται το πρόβλημα. Σε μια αδυναμία δηλαδή του καλλιτεχνικού συστήματος να αφουγκραστεί την εποχή του, να μπορέσει να προσεγγίσει το κοινό και τέλος, να διαμορφώσει το δημόσιο διάλογο. Δεν είναι όμως αποκλειστικό πρόβλημα του θεάτρου, που αν και μια τέχνη ζωντανή που συνομιλεί με το «τώρα», επιμένει με αυτιστική εμμονή στο παλιό, αγνοώντας συχνά τα νέα έργα. Είναι ένα ζήτημα ευρύτερο που αφορά φυσικά όλους τους καλλιτεχνικούς χώρους και φανερώνει μονάχα τρομακτικές αδυναμίες.

TAGS
Εργαστήριο Συντήρησης & Αποκατάστασης