Στις δημοπρασίες των μεγάλων οίκων πάντα υπάρχουν έργα τα οποία πρωταγωνιστούν και τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας, πολύ πριν φτάσουν μπροστά στο δημοπράτη, συνήθως λόγω του σπουδαίου καλλιτέχνη που τα δημιούργησε και συνέδεσε το όνομά του με αυτά, είτε λόγω της σπανιότητας τους, είτε άλλων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που αφορούν την εικαστική τους αξία. Σε κάποιες περιπτώσεις, η ιστορία που συνοδεύει το έργο ξεπερνά τα αμιγώς εικαστικά χαρακτηριστικά του και λειτουργεί σαν διαφήμιση γι αυτό, προσελκύοντας αγοραστές και ανεβάζοντας την τιμή πώλησης.
Η περίπτωση του “The Moat”, που φιλοτεχνήθηκε από τον Winston Churchill το 1921, μοιάζει να είναι ξεχωριστή καθώς συνδυάζει την καλλιτεχνική δεινότητα του επιφανούς πολιτικού με μια μοναδική ιστορία φιλίας. Την ελαιογραφία, που μέχρι πρότινος θεωρείτο εξαφανισμένη, την δώρισε ο ίδιος ο Churchill στον Έλληνα μεγιστάνα Αριστοτέλη Ωνάση το 1961, ο οποίος την τοποθέτησε στο σαλόνι της θαλαμηγού του “Χριστίνα”, όπου ο άλλοτε Βρετανός Πρωθυπουργός περνούσε συχνά τις διακοπές του μιας και τον συνέδεε στενή φιλία με τον Έλληνα κροίσο. Πενήντα περίπου χρόνια αργότερα, με απόφαση των κληρονόμων του Ωνάση, το έργο θα διατεθεί από τον οίκο Phillips στη Νέα Υόρκη, στις 23 Ιουνίου. Το έργο, που είναι ένα από τα κορυφαία του 20th Century and Contemporary Art Evening Sale, έχει εκτιμηθεί στα $1.500.000-2.000.000, ποσό που ίσως μοιάζει υπερβολικό για κάποιους, ειδικά αν σκεφτούμε πως ο δημιουργός του δεν ήταν επαγγελματίας ζωγράφος.
Σε συνομιλία που είχα με τον Συν-Επικεφαλή του τμήματος μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης των Phillips, Jean-Paul Engelen, χαρακτήρισε τον Winston Churchill ως ένα ταλαντούχο καλλιτέχνη, αναγνωρισμένο από όλους, πέραν της πολιτικής του καριέρας. Και πράγματι, παρά την ερασιτεχνική ενασχόληση με τη ζωγραφική σε όλη του τη ζωή, τα έργα του Churchill έχουν να επιδείξουν αρκετές επιτυχίες στις πρόσφατες δημοπρασίες. Αρκεί να αναφέρουμε πως τον περασμένο Μάρτιο στη δημοπρασία Βρετανικής Μοντέρνας τέχνης των Christie’s στο Λονδίνο, ένας συλλέκτης αγόρασε τρείς πίνακές του αντί $16.000.000! Ανάμεσά τους το “Tower of Koutoubia Mosque”, που ανήκε στην ηθοποιό Angelina Jolie, έφτασε τα $11.600.000, τιμή ρεκόρ για τον Churchill, τριπλασιάζοντας την αρχική εκτίμηση. Ωστόσο, αξίζει να υπογραμμίσουμε πως το συγκεκριμένο έργο, όπως και το “The Moat”, είχε συνδεθεί με δύο προσωπικότητες της εποχής, το ζευγάρι Jolie – Pitt, γεγονός που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αξίας του.
Sir Winston L.S. Churchill «The Moat, Breccles», Painted circa August 1921. Courtesy Phillips (Property from the Onassis Family Collection)
Τι κάνει όμως το “The Moat” τόσο ξεχωριστό; Πρόκειται πράγματι για ένα έργο υψηλής εικαστικής αξίας ή η ιστορία που το συνοδεύει είναι αυτή που ανεβάζει την τιμή του; Σε σχετική ερώτηση, ο κύριος Engelen υποστήριξε πως:
« Οι άνθρωποι πάντα έλκονται από την προσωπική ζωή των διάσημων και αυτών που θαυμάζουν, και ο συγκεκριμένος πίνακας κάνει ορατή μια υπέροχη προσωπική φιλία μεταξύ του Churchill και του Ωνάση, δύο σπουδαίων προσωπικοτήτων του 20ου αιώνα», και συμπλήρωσε σχετικά με την εικαστική αξία του έργου και τις προσδοκίες του οίκου:
«Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί το τέλειο παράδειγμα όπου η παγκόσμια ιστορία συναντά την ιστορία της τέχνης. Ο πίνακας αυτός είναι μοναδικός, και είναι σίγουρο ότι θα προσελκύσει ένα εξαιρετικά ευρύ κοινό, καθώς πρόκειται τόσο για ένα έργο υψηλής καλλιτεχνικής αξίας αλλά και για ένα συναρπαστικό ιστορικό αντικείμενο. Πολλοί από τους πελάτες μας θα εκτιμήσουν την εγγενή καλλιτεχνική αξία του έργου και θα βασιστούν στις πρόσφατες εξαιρετικές αποδόσεις στην αγορά έργων του Churchill, ενώ άλλοι μπορεί να έλκονται από αυτό ως αντικείμενο της παγκόσμιας ιστορίας.»
Όπως και να έχει, ο οίκος φαίνεται να έχει μεγάλες προσδοκίες από το συγκεκριμένο έργο, καθώς, εκτός από την εκτενή παγκόσμια προώθησή του, από σήμερα, και μέχρι την ερχόμενη εβδομάδα, το “The Moat” θα εκτίθεται σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στη νέα έδρα των Phillips στη Νέα Υόρκη, όπου έχει αναδημιουργηθεί το εμβληματικό μπαρ του Αριστοτέλη Ωνάση στη “Χριστίνα”, γνωστό στους επισκέπτες της ως Ari’s Bar. Φυσικά, δεν θα μπορούσα να μην ρωτήσω τον κύριο Engelen για αυτή την ξεχωριστή πρωτοβουλία. Ο ίδιος απάντησε:
«Στόχος μας είναι να κάνουμε τις εκθέσεις μας όσο το δυνατόν πιο συναρπαστικές και απολαυστικές για τους επισκέπτες μας. Έτσι, όταν διαπιστώσαμε ότι το τελευταίο μέρος όπου το έργο είχε παρουσιαστεί δημόσια ήταν το ντοκιμαντέρ του 1964, “Ο Άλλος Κόσμος του Winston Churchill”, όπου εμφανίζεται να κρέμεται στη “Χριστίνα”, πιστεύαμε ότι αυτός θα ήταν ο τέλειος τρόπος για να το παρουσιάσουμε στις νέες μας αίθουσες. Οι επισκέπτες θα βιώσουν το έργο με τον ίδιο τρόπο όπως ο Churchill, ο Ωνάσης και πολλοί ακόμα εμβληματικοί επισκέπτες για δεκαετίες.»
Σίγουρα, ο ισχυρισμός του Jean-Paul Engelen είναι βάσιμος και σύμφωνος με την άποψη που θέλει τα έργα να παρουσιάζονται στο αρχικό τους περιβάλλον ώστε να τους αποδίδεται η ορθή ερμηνεία. Ωστόσο, δεν πιστεύω πως η ‘ανάγνωση΄ του συγκεκριμένου έργου εξαρτάται άμεσα από το εκθεσιακό περιβάλλον αλλά πρόκειται για μια στρατηγική κίνηση marketing που υπογραμμίζει την ιστορία του έργου, η οποία, για εμένα, έχει τη μεγαλύτερη βαρύτητα στη διαμόρφωση της αγοραστικής του αξίας. Σε κάθε περίπτωση, το “The Moat” αποτελεί ένα έργο αξιόλογης καλλιτεχνικής αξίας, που φιλοτέχνησε μία από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες του περασμένου αιώνα, και συνδέθηκε με έναν μεγιστάνα που έγραψε ιστορία σε διεθνές επίπεδο. Δεν έχουμε παρα να περιμένουμε να δούμε τη θα φέρει στο ταμείο αυτή η μείξη.
TAGS
