Από την επίδειξη Μόδας στο Σούνιο, καλοκαίρι 2020. Παραχώρηση του οίκου Mary Katrantzou

Αρχαιολογικοί χώροι και μόδα

Δεκαετίες μάς χωρίζουν από τότε που μανεκέν –σύμφωνα με την ορολογία της εποχής– φωτογραφήθηκαν με δημιουργίες του οίκου Dior στην Ακρόπολη των Αθηνών. Έκτοτε, οι αντιλήψεις για τη χρήση των αρχαιολογικών χώρων άλλαξαν περισσότερες από μία φορές. Να παραχωρούνται ή να μην παραχωρούνται για εκδηλώσεις, θεάματα, ακόμα και για επιδείξεις μόδας; Με αφορμή την ανακοίνωση του οίκου Dior, ότι επέλεξε την Αθήνα για την παρουσίαση της κολεξιόν Croisière 2022, το ερώτημα επανέρχεται και δυο συντάκτες της Art Newspaper Greece παίρνουν θέση.

 

Πτυχώσεις, κόθορνοι και πέπλα δίπλα στον Παρθενώνα;

Από την Αγγελική Κώττη

Θεατρικές παραστάσεις, χορός και μουσική ταιριάζουν σε όλα τα αρχαία θέατρα και ωδεία. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία σαράντα χρόνια οι άδειες από το υπουργείο Πολιτισμού πέρασαν από σαράντα κύματα. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) πολλές φορές κόντεψε να μη δώσει θετική γνωμοδότηση. Ας πούμε, ένσταση υπήρξε για τα ντεσιμπέλ που (μπορεί να) είχε ο Joe Cocker. Ή για το ποιόν του Drοs. (ναι έτσι, δόκτορος) John. Έκτοτε, σε αυτούς τους χώρους μπαινόβγαινε το μουσικό στερέωμα του λαϊκού τραγουδιού και της ποπ, αλλά και «δεύτερες» παραστάσεις, όχι και του καλύτερου επιπέδου. Τώρα γίνεται προσπάθεια συμμαζέματος, που μακάρι να πετύχει, και εξαιρούνται πολλοί από τις παραχωρήσεις.

Ναι, αλλά εδώ μιλάμε για μόδα, που δεν είναι τέχνη. Ή μήπως είναι; Κατά την άποψη της υπογράφουσας όχι, είναι όμως χαρακτηριστικό στοιχείο του ευ ζην. Η στάση του ΚΑΣ ως προς τον συγκεκριμένο τομέα είναι σταθερή: λέει μονίμως «όχι». Σχεδόν μονίμως. Προ αμνημονεύτων ετών, δεν έδωσε το Ηρώδειο για επίδειξη εσωρούχων του Calvin Klein. Δεν έδωσε την Ακρόπολη για ντεφιλέ του οίκου Gucci. Έδωσε, όμως, τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο για επίδειξη μόδας της Mary Katrantzou .

Φέτος, αποφάσισε να δώσει την Ακρόπολη, το Ηρώδειο, την Αρχαία Αγορά, τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και τον ναό του Διός στη Νεμέα για φωτογραφίσεις του οίκοι Dior. Έκανε καλά ή όχι;

Το 2021 δεν είναι δεκαετία του ’90, όταν όλοι όσοι εμπλέκονταν με την παραχώρηση μνημείων γίνονταν πύρροι και λάβροι, και μόνο στο άκουσμα της συλλαβής «παρ-(θενώνας)». Ιδίως οι αρχαιολόγοι δεν υπήρχε περίπτωση να συζητήσουν καν τέτοιο θέμα. Οι παραχωρήσεις απαγορεύονται και τα μνημεία είναι μόνο για επισκέψεις, επέμεναν, με την εξαίρεση κάποιων θεάτρων ή ωδείων, τα οποία είναι εφικτό να φιλοξενήσουν φεστιβάλ. Λίγο νωρίτερα, το 1985 δηλαδή, το γεύμα που είχε οργανωθεί στη Στοά του Αττάλου, στο πλαίσιο του θεσμού «Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», είχε θεωρηθεί απαράδεκτο. Οι άνθρωποι της αρχαιολογίας, με τους οποίους συνομιλήσαμε για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, ήταν άκρως αρνητικοί όσον αφορά εκείνα τα χρόνια.

Ύστερα από πολύ καιρό, όταν η χώρα μας παρέθεσε γεύμα σε αρχηγούς ξένων κρατών στον ίδιο χώρο, καθώς αναλάμβανε την προεδρία της Ευρώπης για ένα εξάμηνο, δεν υπήρξε σχεδόν καμία αντίρρηση. Το αντίθετο, μάλιστα. Η εκδήλωση χαρακτηρίστηκε καλόγουστη και προκάλεσε θετικές αντιδράσεις, μιας και θεωρήθηκε ότι βοήθησε στην προβολή της Ελλάδας. Εν τω μεταξύ, το ΚΑΣ είχε «ρυθμίσει» κάπως τα πράγματα, αποκλείοντας δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προξενήσουν οποιαδήποτε φθορά ή ζημιά, π.χ. απαγόρευσε να γίνει χρήση πυρός μέσα στο μνημείο ή στον αρχαιολογικό χώρο (δηλαδή τα φαγητά δεν μαγειρεύτηκαν εκεί).

Αλλά και πάλι, το πανίσχυρο Αρχαιολογικό Συμβούλιο δεν έδινε άδειες για διαφημίσεις ή εκδηλώσεις που δεν σχετίζονταν με τον κάθε χώρο. Η Πνύκα, λόγου χάριν, παραχωρείται για εκδηλώσεις σχετικές με τη Δημοκρατία. Και δικαιολογημένα, αφού υπήρξε η «καρδιά» της Εκκλησίας του Δήμου στην αρχαία Αθήνα.

Εν τω μεταξύ, εμφανίζονται νέες γενιές αρχαιολόγων, μηχανικών κ.λπ., που αναθεωρούν παλαιότερες απόψεις και εκφράζουν νέες. Τολμηρές, έως πολύ τολμηρές. Πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι θα απαντήσουν «γιατί όχι;» στο ερώτημα, «να δίνονται τα μνημεία για επιδείξεις μόδας;». Οι περισσότεροι δεν διαφώνησαν με την άρνηση στον οίκο Gucci. Η Ακρόπολη είναι Ακρόπολη, είπαν, και δεν πρέπει να παραχωρείται. Παρότι κάποιοι συμπλήρωσαν: «Ναι, αλλά τι διαφήμιση θα ήταν αυτή για την Ελλάδα!».

Η διαφήμιση δεν είναι απαραίτητη μονάχα για την προβολή μας στο εξωτερικό, αλλά και για την προβολή μικρότερων μνημείων στην επαρχία ή εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων. Μια φωτογράφιση θα παρακινούσε κάποιους επισκέπτες να θαυμάσουν από κοντά έναν συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο, άρα θα δημιουργούσε ροή επισκεπτών, που θα ήταν προς όφελος και του αρχαίου και της κάθε περιοχής.

Το ζητούμενο είναι με ποια κριτήρια θα λαμβάνονται οι αποφάσεις; Τι συνιστά προσβολή, άμεση ή έμμεση, μνημείου, όπως το ορίζει ο αρχαιολογικός νόμος; Συνάδει ή δεν συνάδει, κατά το προσφιλές κριτήριο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, μια επίδειξη μόδας ή μια φωτογράφιση με τα μνημεία; Παθαίνει κάτι το μνημείο εξαιτίας τους;

Τα μνημεία είναι εφτάψυχα, κατά τη γνωστή έκφραση. Ωστόσο, ως (και) φορείς αξιών, είναι πιθανόν να υποβαθμιστούν, να χάσουν μέρος της αξίας τους. Στο διά ταύτα, ο γόρδιος δεσμός ίσως είναι εύκολο να κοπεί, αν χρησιμοποιηθεί ένα άλλο σοβαρό κριτήριο του υπουργείου Πολιτισμού, που είναι το κριτήριο της κατά προορισμόν χρήσης.

Σύμφωνα με αυτό, όχι, δεν ταιριάζουν στον Παρθενώνα οι επιδείξεις μόδας. Στη Ρωμαϊκή Αγορά όμως; Στην Αρχαία Αγορά; Στο προαύλιο του Ηρωδείου; Ζητήματα προς μελέτη. Θα δούμε πώς θα πάει και η φωτογράφιση του Dior. Θα βοηθήσει, πάντως, να βγάλουμε συμπεράσματα, επί του πρακτέου αυτήν τη φορά.

 

 

 

Μια «κρουαζιέρα» στα μνημεία της Ελλάδας με τον οίκο Dior

Από τον Στέλιο Πενταρβάνη

Τον Φεβρουάριο του 2017, τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου απέρριψαν ομόφωνα το αίτημα του οίκου Gucci για την παρουσίαση της συλλογής Gucci Cruise 2018, στον χώρο μεταξύ του Παρθενώνα και του Ερεχθείου.

Οι εκπρόσωποι, μάλιστα, της εταιρείας δήλωναν ότι, μετά την αποδοχή του αιτήματος από την πλευρά της χώρας μας, θα πρόσφεραν χορηγία ύψους 2 εκατ. ευρώ για τα έργα αναστήλωσης της Ακρόπολης, με ευγνωμοσύνη και σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.

Φυσικά, το αυτί της ομάδας αρχαιολόγων δεν ίδρωσε, καθώς, μέσα από την εσωστρεφή τους διάθεση, ακύρωσαν ένα τόσο σημαντικό event που θα προωθούσε διαφημιστικά τη χώρα μας παγκοσμίως, ενώ, παράλληλα, χάθηκε και η οικονομική ενίσχυση των εργασιών συντήρησης. Τέτοιου είδους επιδείξεις λαμβάνουν χώρα συχνά σε γνωστά ιστορικά μνημεία ανά την Ευρώπη, με τους οίκους να οργανώνουν και την παραμικρή λεπτομέρεια για την αποφυγή οποιασδήποτε φθοράς. Έτσι κι αλλιώς όμως, τέτοιου είδους σόου παρουσιάζονται στον περιβάλλοντα χώρο των μνημείων και όχι μέσα σε αυτά.

Κάτι αντίστοιχο, από πολλές και διαφορετικές απόψεις, συνέβη και το καλοκαίρι του 2020, όταν ανακοινώθηκε ότι η Mary Katrantzou θα παρουσιάσει μια συλλογή εμπνευσμένη από τον ελληνικό πολιτισμό στον αρχαιολογικό χώρο του Σουνίου, με την υποστήριξη του Σωματείου «Ελπίδα». Αυτήν τη φορά δεν νίκησε η ελληνική εσωστρέφεια και το event έγινε κανονικά, με τις φωτογραφίες των μοντέλων και τον φωτισμένο αρχαίο ναό στο background να ταξιδεύουν στα διεθνή Μέσα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το αίτημα του οίκου Dior να παρουσιάσει στις 17 Ιουνίου τη συλλογή Croisière 2022, στο προαύλιο κάποιου αρχαιολογικού χώρου στην Αθήνα, ευτυχώς, έγινε αποδεκτό. Η καλλιτεχνική διευθύντρια Maria Grazia Chiuri δήλωσε ότι «από τη μυθολογία έως την “Οδύσσεια” και από την αρχιτεκτονική και τη φιλοσοφία έως τις ανεκτίμητες τέχνες, η Αθήνα αντιπροσωπεύει έναν προορισμό ονείρου για τη διοργάνωση ενός σόου και γιορτάζει τώρα, περισσότερο από ποτέ, τη μαγεία και την ώσμωση των πολιτισμών». Πριν από λίγους μήνες, παρέα με εκπροσώπους του γαλλικού οίκου, επισκέφθηκε τα Ανώγεια στην Κρήτη και το εξαιρετικό μουσείο στην Καλαμάτα, με την εντυπωσιακή συλλογή ελληνικών ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια».

Ελπίζω αυτή η αρνητική διάθεση των ειδικών επιτροπών να αλλάξει εντελώς στο μέλλον και να επιτρέπονται με μεγαλύτερη ευκολία τέτοιες εκδηλώσεις, που βοηθούν πολύ την προβολή της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Σίγουρα, πάντα, με τις κατάλληλες προφυλάξεις για τυχόν φθορές.

Η επίδειξη του οίκου Dior θα πραγματοποιηθεί στο Καλλιμάρμαρο, ενώ το ΚΑΣ έδωσε το πράσινο φως, θέτοντας παράλληλα αυστηρούς όρους, ώστε να επιτραπούν η φωτογράφιση και η βιντεοσκόπηση της συλλογής, στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, την Αρχαία Αγορά, το Ηρώδειο, τον ναό του Δία στην Αρχαία Νεμέα και τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο.

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 1 της The Art Newspaper Greece (Ιούνιος – Ιούλιος 2021)

TAGS
Εργαστήριο Συντήρησης & Αποκατάστασης