Η πλατεία Ομονοίας περιμένει το νέο της πρόσωπο © Shutterstock

Ένα πρόσωπο για την Ομόνοια

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 245 των Νέων της Τέχνης (15 Ιουλίου 2019) 

 

Η Αθήνα δεν είναι μια τυπική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Είναι μια πόλη με μεγάλη αρχαία και σύγχρονη ιστορία που έχει τον τρόπο της να γοητεύει τον επισκέπτη. Τα γραφικά σοκάκια της Πλάκας, η εναλλαγή αρχαίας και νεοκλασικής κληρονομιάς, οι μαγευτικές οπτικές φυγές προς την Ακρόπολη από δρόμους, ταράτσες και λόφους συνθέτουν μια ενδιαφέρουσα ταυτότητα. Υπάρχει βέβαια και πολύ γκρίζο: γειτονιές που κάποτε άνθησαν και στην πορεία έπεσαν σε μαρασμό, αλλά παραμένουν γεμάτες ζωή. Αρχικά ίσως κάποιος να τις προσπεράσει· ωστόσο, αποτελούν το πιο αυθεντικό κομμάτι της, καθώς σε κάθε τους επιφάνεια αντανακλάται η πολιτική, πολιτιστική και οικονομική κατάσταση του τόπου.

Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και η πλατεία Ομονοίας. Πρωτοσχεδιάστηκε με στόχο να φιλοξενήσει τα Ανάκτορα, η θέση όμως απορρίφθηκε καθώς γειτνίαζε με εργατικές συνοικίες του Μεταξουργείου και βρισκόταν στα έλη του Κηφισού. Ωστόσο, ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Μία μαρμάρινη εξέδρα φιλοξενούσε την μπάντα της πόλης, ενώ τα σχέδια του Ερνστ Τσίλερ για το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος» της προσέδωσαν κοσμοπολίτικη αύρα. Σήμερα ούτε που μαντεύεις την αίγλη των πρώτων χρόνων. Δεκάδες λιγότερο ή περισσότερο αποτυχημένες προσπάθειες ανάπλασης, καυσαέριο και η απελπισία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων που συχνάζουν εδώ αντικατοπτρίζουν την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση. Μπορεί αυτό το κλίμα απαξίωσης και υποβάθμισης να αντιστραφεί;

Η κρίση της τελευταίας δεκαετίας έριξε τις τιμές των ακινήτων, ενώ η έξαρση των ενοικιάσεων μέσω Airbnb και η παροχή πράσινης κάρτας σε επενδυτές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν δυνατή ώθηση για να φρεσκαριστεί το κουρασμένο, συχνά παροπλισμένο, κτιριακό απόθεμα. Boutique ξενοδοχεία, apartment hotels και καλαίσθητα μπαράκια κατακλύζουν τους στενούς δρόμους και η διαφορετικότητα της Αθήνας γίνεται μόδα σε μια εποχή που οι περισσότερες δυτικές πόλεις, μέσα στο κλίμα της παγκοσμιοποίησης, αρχίζουν να μοιάζουν μεταξύ τους.

Στο πλαίσιο ανασυγκρότησης του ιστορικού κέντρου, η περιοχή γύρω από την Ομόνοια αρχίζει να προσελκύει start-up εγχειρήματα, ιστορικούς επιχειρηματικούς ομίλους και επενδυτικές πρωτοβουλίες από το εξωτερικό. Όταν ολοκληρωθεί το φρεσκάρισμα της πλατείας, θα διαθέτει λειτουργικά σιντριβάνια και φωτισμό νέας τεχνολογίας τύπου LED, περισσότερο πράσινο και δαπεδόστρωση με ψυχρά υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον.

Είναι όμως αυτά αρκετά; Προφανώς όχι. Όπως οι προηγούμενες, έτσι και αυτή η προσπάθεια αντικατοπτρίζει τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Μιας χώρας η οποία μόλις ξεκινά να κατανοεί τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης και παλεύει με πενιχρά κεφάλαια να σταθεί στα πόδια της, χωρίς φαντασία και κατανόηση βασικών αρχών στο σχεδιασμό δημόσιων χώρων. Όσο η πλατεία βασίζεται σε πολεοδομικούς σχεδιασμούς άλλων δεκαετιών, όταν προτεραιότητα δινόταν στην κίνηση των αυτοκινήτων, δεν θα αποκτήσει ποτέ το χαρακτήρα ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου. Για να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης θα πρέπει να πάρει ρόλους και λειτουργίες που να συμβαδίζουν με το παρόν και το μέλλον της πόλης. Συνάμα χρειάζεται να αποτελέσει τμήμα ενός συνολικότερου πολεοδομικού σχεδιασμού στο πνεύμα του Rethink Athens, που θα δίνει προτεραιότητα σε πεζούς και ποδήλατα. Για να δούμε μια σύγχρονη πλατεία Ομονοίας, ο αστικός σχεδιασμός αλλά και οι τρόποι με τους οποίους γίνονται οι αναθέσεις και τα δημόσια έργα στην Ελλάδα θα πρέπει να βελτιωθούν ριζικά, επιτρέποντας λειτουργικές, τολμηρές και σύγχρονες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, τις οποίες το κράτος θα πρέπει να είναι ικανό να τις συντηρήσει και ο πολίτης να τις σεβαστεί και να τις προστατεύσει.

TAGS
Εργαστήριο Συντήρησης & Αποκατάστασης