Junya Ishigami, η αρχιτεκτονική στη φυσική της μορφή

Είναι μόλις ο τέταρτος δημιουργός από την Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου στον οποίο έχει ανατεθεί το εμβληματικό πρότζεκτ που κατασκευάζεται κάθε καλοκαίρι. Επισκέψιμο έως τις 6 Οκτωβρίου στους κήπους Kensington, το έργο φιλοδοξεί να προκαλέσει τη φαντασία του θεατή. Βασισμένο στην αρχιτεκτονική φιλοσοφία του «ελεύθερου χώρου» του αρχιτέκτονα, που επιδιώκει να δημιουργεί δομές που μιμούνται φυσικές μορφές, αναπτύσσεται ως ένας πέτρινος λόφος στερεωμένος σε 106 στύλους. Ο τριγωνικός θόλος είναι κατασκευασμένος από χαλύβδινο πλέγμα και καλύπτεται με 61 τόνους πλακιδίων σχιστόλιθου Cumbrian. Για το σχεδιασμό του, ο Ishigami επηρεάστηκε από αρχαίες τεχνικές δόμησης. Οι γωνίες της «στέγης» εκτείνονται προς το έδαφος για να συναντήσουν την επιφάνεια από σκυρόδεμα. Ο εσωτερικός χώρος είναι εξοπλισμένος με απλά μεταλλικά τραπέζια και σκαμπό, σχεδιασμένα από τον ίδιο, ώστε να μπορεί να φιλοξενεί εκδηλώσεις.

Άποψη του Περιπτέρου της Serpentine Gallery για το 2019 σε σχεδιασμό του Junya Ishigami © Junya Ishigami + Associates. Παραχώρηση Serpentine Galleries, Λονδίνο/Iwan Baan

Η μορφή του περιπτέρου παραπέμπει σε φτερούγα πτηνού, με τις πλάκες από μακριά να αποκτούν την ελαφρότητα των φτερών εμπλέκοντας την κατασκευή σε ένα παιχνίδι που συνδιαλέγεται με το αφελές και το εκλεπτυσμένο, το παράλογο και το προφανές, το οξύμωρο και το στοργικό. Καταφέρνει, όμως, το ιδιόμορφο αυτό πτηνό να απογειωθεί; Μάλλον όχι. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι αυτή η ελαφρότητα και η ελευθερία των κινήσεων διακόπτεται από φράκτες και άλλους περιορισμούς ώστε να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Γεγονός που προκάλεσε τη δυσαρέσκεια και του ίδιου του Ishigami καθώς αντιτίθεται στη φιλοσοφία των «ελεύθερων χώρων». Κατά τη γνώμη μας αδίκως, αφού στο ρόλο του αρχιτέκτονα είναι και να μετατρέπει τους περιορισμούς σε δημιουργικές ευκαιρίες.

Στην εργογραφία του Ishigami περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ένας τερματικός σταθμός στην Ιαπωνία που παραπέμπει σε οροσειρά και μια κατασκευή στο λιμάνι της Κοπεγχάγης που θυμίζει σύννεφο. Οι δημιουργίες του συνδιαλέγονται με τη φύση και έχουν μια ποιητική διάσταση. Επηρεασμένος από το αρχιτεκτονικό γραφείο SANAA, όπου ξεκίνησε την καριέρα του, είναι πιστός στη φιλοσοφία του ιαπωνικού μινιμαλισμού.

Πρακτική άσκηση στην αρχιτεκτονική: Μύθοι και πραγματικότητα

Η ανάθεση στον Junya Ishigami του φετινού περιπτέρου της Serpentine, που παρά τη μικρή κλίμακα του έργου έχει status τιμητικής διάκρισης, πυροδότησε διαμαρτυρίες όταν διέρρευσε στον Tύπο ένα e-mail από το γραφείο του, στο οποίο διευκρινίζεται σε φοιτητή ότι η πρακτική άσκηση στο γραφείο του είναι χωρίς χρήματα και μάλιστα από Δευτέρα έως Σάββατο με ωράριο 11:00-24:00. H απλήρωτη πρακτική άσκηση είναι σύνηθες φαινόμενο στον κλάδο, όχι μόνο στο Τόκιο αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο όμως θεωρείται παράνομη.

Παρόμοιες πρακτικές είχαν κατά καιρούς καταλογιστεί και στις εταιρείες των Sou Fujimoto, Alejandro Aravena και Miralles Tagliabue EMBT. Ο κατάλογος όμως δεν τελειώνει εδώ. Τα τελευταία χρόνια μπορεί το φαινόμενο να έχει λίγο περιοριστεί, αλλά σε πολλά επώνυμα γραφεία (π.χ. στη Δανία και στην Ολλανδία) παραμένει ως διαδομένη πρακτική. Υπάρχουν περιπτώσεις που ζητείται ακόμα και σε πτυχιούχους να εργασθούν αμισθί για κάποιο διάστημα πριν τη πρόσληψη. Στην Ελλάδα, πολύ πριν την κρίση και μέχρι σήμερα, το φαινόμενο αποτελεί τον κανόνα. Σε πολλά γραφεία έως και το 50% του προσωπικού στελεχώνεται από άμισθους ασκούμενους.

Άποψη του Περιπτέρου της Serpentine Gallery για το 2019 σε σχεδιασμό του Junya Ishigami © Junya Ishigami + Associates. Παραχώρηση Serpentine Galleries, Λονδίνο/Norbert Tukaj

Τα γραφεία που εφαρμόζουν αυτές τις πρακτικές υποστηρίζουν ότι η εκπαίδευση των ασκούμενων έχει από μόνη της μεγάλο κόστος. Ο Fujimoto έχει χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «Στην Ιαπωνία έχουμε μακρά ιστορία ασκούμενων και οι φοιτητές εργάζονται συνήθως δωρεάν για αρκετές περιόδους και αυτό αποτελεί μια ωραία ευκαιρία και για τους δυο μας». Είναι πραγματικότητα ότι η σωστή πρακτική άσκηση έχει κόστος. Ωστόσο, παρόλο που ο ασκούμενος δεν μπορεί να είναι σε θέση να προσφέρει όσο ένας αρχιτέκτονας με εμπειρία, η θέση πρέπει να είναι αμειβόμενη. Η πρακτική και η εκπαίδευση των ασκούμενων όχι μόνο πρέπει να αποτελεί επαγγελματική υποχρέωση των αρχιτεκτονικών γραφείων, αλλά και ευκαιρία για τα γραφεία να επενδύσουν στο μέλλον.

Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στο τ. 246 των Νέων της Τέχνης.

Εύα Σακελλαρίδη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη