Andy Warhol, ο άνθρωπος πίσω από τη μάσκα

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τ. 249 των ΝτΤ (Μάρτιος-Μάιος 2020)

Στο The philosophy of Andy Warhol, μια συλλογή προσωπικών σκέψεων και εμπειριών του, ο διάσημος καλλιτέχνης κάποια στιγμή αφηγείται: «Μια εταιρεία πρόσφατα ενδιαφέρθηκε να αγοράσει την “αύρα” μου. Δεν ήθελαν αυτά που φτιάχνω. Έλεγαν συνέχεια “θέλουμε την αύρα σου”. Ποτέ δεν κατάλαβα τι ήθελαν. Αλλά ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν πολλά γι’ αυτό».

Είναι, αλήθεια, δύσκολο να βρεθεί στην τέχνη του 20ού αιώνα μια προσωπικότητα που να συνδυάζει την αίγλη της υψηλής δημιουργίας και τη γοητεία της υποκουλτούρας όπως ο Andy Warhol. Μυστηριώδης και ευφυής, με απίστευτο ταλέντο να αποκρυπτογραφεί και να αποδίδει την κοινωνία της εποχής του, κατάφερε μέσα από την pop art να αναγάγει το καταναλωτικό αγαθό σε πλατφόρμα παραγωγής πρωτοποριακής τέχνης. Ταυτόχρονα, μέσα από το Factory, συνεργάστηκε και ανέδειξε τα πιο ταλαντούχα ονόματα της Νέας Υόρκης ―Basquiat, Debbie Harry, Liza Minnelli, Lou Reed, Nico κ.ά.― και τη μέχρι τότε περιθωριακή queer σκηνή. Πέρα, όμως, από την υπερδημοφιλή τέχνη του και τη λαμπερή αυλή του, ο άνθρωπος Warhol παραμένει μάλλον απρόσιτος. Στα φωτογραφικά του αυτοπορτρέτα, ποζάρει ανέκφραστος· ένα πρόσωπο-μάσκα με μαύρα γυαλιά και περούκα, απολύτως συμβατός με την αποστασιοποιημένη τέχνη του.

«Μια εταιρεία πρόσφατα ενδιαφέρθηκε να αγοράσει την “αύρα” μου. Δεν ήθελαν αυτά που φτιάχνω. Έλεγαν συνέχεια “Θέλουμε την αύρα σου”. Ποτέ δεν κατάλαβα τι ήθελαν. Αλλά ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν πολλά γι’ αυτό» Andy Warhol, The philosophy of Andy Warhol

Μετά το περσινό αφιέρωμα Andy Warhol – From Α to Β and back again του Μουσείου Whitney, που πρώτο πρότεινε μια πιο βιογραφική προσέγγιση του αινιγματικού δημιουργού, μία νέα έκθεση στην Tate Modern φιλοδοξεί να καταθέσει μια σπάνια προσωπική ματιά στη δουλειά του.

Αν για τη Lucy Lippard, η pop art, όπως αναπτύσσεται μέσα στη δεκαετία του ’60 στη Νέα Υόρκη από τους Warhol, Lichtenstein και Oldenburg, είναι μια τέχνη της αποστασιοποίησης βασισμένη όχι στο προσωπικό συναίσθημα και βίωμα του καλλιτέχνη αλλά στην αποπροσωποποιημένη ματιά, το να επιχειρήσει κανείς να ανιχνεύσει την προσωπικότητα του Warhol μέσα από τη δουλειά του δεν είναι εύκολη υπόθεση. Στο Λονδίνο, έχει προγραμματιστεί και η pop art δουλειά του αλλά και προγενέστερα και άγνωστα έργα του. Πρόκειται για μια προσέγγιση μέσα από τα μάτια του νεαρού εσωστρεφή ομοφυλόφιλου Andrew Warhola που ήρθε από το Πίτσμπουργκ στη Νέα Υόρκη κατά στη δεκαετία του ’50 για να ζήσει το αμερικάνικο όνειρο, μια καινούργια ματιά που λαμβάνει υπόψη παράγοντες που επηρέασαν τη δουλειά του: τον καθολικισμό της οικογένειάς του, τη σχέση του με τη μητέρα του, αλλά και τις ενοχές για τη σεξουαλικότητά του.

Ανάμεσα στα 100 έργα της έκθεσης υπάρχουν ορισμένα που δεν έχουν εκτεθεί ξανά, όπως πρώιμα ερωτικά σχέδια που απεικονίζουν άνδρες, μέσα από τα οποία ο καλλιτέχνης διαπραγματεύεται την επιθυμία και την αγάπη, ανακατασκευές διαδραστικών εγκαταστάσεων, όπως το ψυχεδελικό περιβάλλον Exploding plastic inevitable (1966) και τα ασημένια αιωρούμενα μαξιλάρια Silver clouds (1966), καθώς και άγνωστο μέρος της σειράς Ladies and gentlemen με πορτρέτα διάσημων drag queens της εποχής και του Studio 54.

Επιπλέον, για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζονται οι 60 Μυστικοί δείπνοι του 1986, το τελευταίο έργο του που αποκαλύπτει μια ιδιαίτερη σχέση με το θάνατο – σχέση που διαμόρφωσε ριζικά η απόπειρα δολοφονίας του από τη Valerie Solanas το 1968.

Andy Warhol / Tate Modern, έως 15 Νοεμβρίου

Γκέλυ Γρυντάκη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη