Η δεκαετία του 80 ήταν μια κυνική δεκαετία. Πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις που ελήφθησαν στο όνομα, αλλά ερήμην των πολλών, σταδιακά οδήγησαν στη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και στην κυριαρχία του ατομικισμού ως κυρίαρχου μοντέλου.

Αυτή τη δεκαετία πρωτοεμφανίστηκε ο ιός ΗΙV, ο οποίος έχει κοστίσει τη ζωή σε 33 εκατομμύρια ανθρώπους έως σήμερα. O νεοσυντηρητικός Πρόεδρος των ΗΠΑ Ronald Reagan δεν ήθελε να αυξήσει τη χρηματοδότηση για την έρευνα, ειδικά αφού τα μίντια τότε είχαν παρουσιάσει τον ιό ως ῾την πανούκλα των ομοφυλοφίλων῾. Για ποιο λόγο λοιπόν να δώσει χρήματα αφού αφορούσε μια συγκεκριμένη ομάδα;

Welcome to America, Gran Fury, 1990 Courtesy Gran Fury and Auto Italia ©Original&theCopy

O όρος fake news μάλλον θα έπρεπε να είχε εφευρεθεί τότε. Ακαδημαϊκοί , διανοούμενοι και καλλιτέχνες τάχθηκαν με οργή κατά της αναλγησίας της κυβέρνησης και υπέρ της χρηματοδότησης της έρευνας. Διέκριναν πέρα από τις λαϊκιστικές ιαχές μια κοινωνία που νοσούσε βαριά από τον καιροσκοπισμό και την απληστία.

Οι Gran Fury ήταν μια κολεκτίβα 11 καλλιτεχνών από τη Νέα Υόρκη, προερχόμενοι από το ACT UP, μια μη-κερδοσκοπική ακτιβιστική οργάνωση για τη μάχη του AIDS. Έκαναν τέχνη ανακυκλώνοντας τη γλώσσα της διαφήμισης και του graphic design  για να δηλώσουν τη μεγάλη τους οργή (=gran fury) για στην κυβερνητική πολιτική που κόστιζε ανθρώπινες ζωές.  Πρέπει να σημειωθεί ότι η τέχνη των Gran Fury δεν παρουσιαζόταν στις γκαλερί, αλλά στο δρόμο: ως billboard, ως αφίσες επικολλημένες στα λεωφορεία, ως πόστερ για τις διαδηλώσεις της ACT UP με σκοπό να τραβήξουν την προσοχή, να αφυπνίσουν την κοινωνία και να δώσουν πίσω στους πολίτες τη φωνή που τους υφάρπαξαν οι κυβερνήσεις.

Kissing Doesn’t Kill (detail), Gran Fury, 1990 Courtesy Gran Fury and Auto Italia ©Original&theCopy

Βλέποντας ολοκληρωμένα τη δουλειά τους τρεις δεκαετίες μετά και σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο στο Auto Italia, ένα artist-run space στο ανατολικό Λονδίνο, συνειδητοποιώ το κληροδότημα τους : δηλαδή πόσο καίρια παραμένει η ενασχόληση με τα body politics στην τέχνη και την κοινωνία (ας μην ξεχνάμε ότι σε κάποιες χώρες αμφισβητείται ακόμα το δικαίωμα στην έκτρωση, το δικαίωμα αλλαγής φύλου, το δικαίωμα προσδιορισμού του σώματος). Εφορμά από το διαχρονικό αίτημα της ταυτότητας αλλά εκτείνεται σε ζητήματα φιλοσοφικής ηθικής. Παράλληλα, ανεξάντλητο και διακαές παραμένει το ζήτημα της κοινωνικής μεταβολής (που στη δουλειά τους επιλέγει τον πιο κραυγαλέο τρόπο να εκφραστεί).

Το αίτημα της αλλαγής μεταφέρεται σήμερα στα ίδια τα μουσεία και τους φορείς που εκθέτουν τη δουλειά των καλλιτεχνών και διεκδικούν να γράψουν την ιστορία με αντικειμενικότητα και χωρίς προκατάληψη. Πόσο εφικτό είναι αυτό όταν μιλάμε, τις περισσότερες φορές, για ιδρύματα με αποικιακό παρελθόν ή θεσπισμένα για να υποστηρίζουν και να προωθούν την άσπιλη μεγαλοσύνη του κράτους. Μιλάμε για ιδρύματα που μέχρι πρότινος λειτουργούσαν στη λογική της πατριαρχίας και της λευκής υπεροχής. Δεν αρκεί λοιπόν να παρουσιάζονται περισσότερες εκθέσεις από παρένθετες φωνές ή να αποκατασταθούν αδικίες σε καλλιτέχνες που μέχρι τώρα το σύστημα αγνοούσε λόγω φύλου ή φυλής, Πρωταρχικό είναι να μην αντιμετωπίζουμε την (όποια) ιστορία (της τέχνης, της φιλοσοφίας ἠ γενικότερα της  Δύσης) ως μοναδικό και κυρίαρχο αφήγημα.

Χρειάζονται δομικές αλλαγές από αυτούς που απαρτίζουν τη διοίκηση έως τις επιμελητικές ομάδες. Το αίτημα έγινε κοινωνική απαίτηση μετά τη δολοφονία του George Floyd και όσα ακολούθησαν. Και αν δε γίνει πράξη, θα δούμε μεγάλη οργή.

.

TAGS

Βασίλης Ντούπας

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη