Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 247 των Νέων της Τέχνης (15 Νοεμβρίου 2019)

Ένα πολύκροτο έργο που ακυρώθηκε, η τέχνη απέναντι στην απώλεια, το προσωπικό του τέμπο αφήγησης: στιγμές από μια συζήτηση με τον Σουηδό καλλιτέχνη

Η δουλειά του κινείται στο μεταίχμιο τέχνης και αρχιτεκτονικής, προσωπικού και πολιτικού. Έγινε ευρύτερα γνωστός χάρη στην πρότασή του για το μνημείο για τα 77 θύματα του ακροδεξιού Anders Behring Breivik το 2011 στην Ουτόγια και στο Όσλο, αλλά και με τα βίντεο έργα στα οποία χρησιμοποιεί μεθόδους από την κινηματογραφική γλώσσα. Από τέτοια «υλικά» είναι φτιαγμένη η έκθεσή του (Of) public interest, σε επιμέλεια Μαρίας-Θάλειας Καρρά και Όλγας Χατζηδάκη στον καινούργιο χώρο TAVROS της locus Athens.

Το βίντεο Notes on a memorial (2018) είναι η απάντησή του στη σφοδρή δημόσια συζήτηση σχετικά με το μνημείο. Καταγράφει την περιπέτεια του Memory wound που κέρδισε στο διαγωνισμό προτείνοντας μια τομή-πληγή στο φυσικό τοπίο ως ενθύμηση της απώλειας, την υποδοχή του από τα ΜΜΕ, τις αντιδράσεις που οδήγησαν στην ακύρωσή του. «Οι 24 κάτοικοι που μήνυσαν το κράτος και πέτυχαν να το σταματήσουν δεν ήταν αντίθετοι στην πρόταση. Δεν θέλουν κανένα μνημείο στη γειτονιά», μας αναφέρει. Πιστεύει ότι αν το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης δεν ήταν τόσο «αγχωτικό», θα μπορούσε να είχε γίνει καλύτερος διάλογος στην περιοχή.

Ποιος όμως μπορεί να έχει την τελευταία λέξη για ένα έργο στο δημόσιο χώρο;

«Γενικά, δεν θα πρέπει να είναι το κοινό που θα αποφασίζει. Χρειαζόμαστε όλα τα είδη τέχνης. Αυτά που μας αρέσουν και άλλα που δεν μας αρέσουν. Είναι πολύ τρομακτικό αν αποφασίζουμε τι είδους τέχνη ή κτίρια ή ανθρώπους επιτρέπουμε στη δημόσια σφαίρα. Δυστυχώς, φαίνεται ότι η κοινωνία μας προσεγγίζει όλο και περισσότερο τέτοιες ιδέες για ακόμα μια φορά.

Η τέχνη καλείται συχνά να προσφέρει μνήμη και ανακούφιση απέναντι στην απώλεια. Πώς μπορεί να γιατρέψει τον πόνο και τη θλίψη;

Η καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσουμε ζωντανή τη συζήτηση για τα τραυματικά συμβάντα και αυτή η συζήτηση να έχει θεραπευτική επίδραση. Η τέχνη παίζει έναν ειδικό ρόλο σε σχέση με γεγονότα που μοιάζουν σχεδόν ακατανόητα. Δεν αντικαθιστά τη δημοσιογραφία, την επιστήμη, τη θρησκεία και άλλους απαραίτητους τρόπους αντίδρασης. Εξαρτάται λιγότερο από τη γλώσσα, αλλά δεν είναι λιγότερο σημαντική.

Τα δύο φιλμ που παρουσιάζετε έχουν να κάνουν με το χώρο. Το ένα διαδραματίζεται σε ένα τεχνητό τοπίο που φαντάζει πραγματικό, ενώ το άλλο, παρότι αφορά ένα μνημείο σε πραγματικό χώρο, δεν περιλαμβάνει καθόλου κινηματογράφηση. Γιατί επιλέγετε αυτή τη στρατηγική;

Δεν με ενδιέφερε να αναδημιουργήσω το μνημείο σε κινηματογραφική γλώσσα. Ήθελα μάλλον να περιγράψω τη διαδικασία του σχεδιασμού, την πολιτική και τις δημόσιες συζητήσεις. Και με τη φωνή μου να καθοδηγήσω τον θεατή σε αυτή τη διαδικασία. Έκανα ένα φιλμ σαν εγκατάσταση, περισσότερο σαν ένα μεγάλο σχέδιο ή ταπετσαρία. Αργά ταμπλό που αλλάζουν και σε μεταφέρουν στη διαδρομή. Σαν ένα μεγάλης κλίμακας timeline.

Στη δουλειά σας φαίνεται ότι προτιμάτε να επιβραδύνετε το χρόνο και να εξερευνάτε τη διάρκεια και την αλληλουχία και τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται με την πολιτική του χώρου.

Δεν με ενδιέφερε ποτέ η ιδέα του κινηματογραφικού χρόνου, με τις παύσεις και τις συμφωνίες που κάνεις με τους θεατές όσον αφορά αυτό το είδος αφήγησης. Με ενδιαφέρει περισσότερο να δημιουργώ ταινίες που χρησιμοποιούν τον αρχιτεκτονικό χρόνο και ακολουθίες. Οι κινήσεις στις ταινίες μου δεν αναφέρονται σε κάποιον πραγματικό ρυθμό. Είναι ένα τέμπο που σχετίζεται με κάτι άλλο.

TAGS

Ιωάννα Γκομούζα

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη