Το πρώτο μεγάλο κάλεσμα της χρονιάς γύρω από τον πολιτισμό πραγματοποιήθηκε προχθές στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Στελέχη των πιο δραστήριων δημόσιων και ιδιωτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων της χώρας, εργαζόμενοι στον τομέα και απλοί φιλότεχνοι συγκεντρώθηκαν, ώστε να συζητήσουν -σύμφωνα με την πρόσκληση- για τον πολιτισμό μαζί με τον Πρόεδρο του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλο, και την Υπουργό Πολιτισμού & Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. Στην εκδήλωση συμμετείχε φιλικά και ο αρχιτέκτονας Renzo Piano, ο οποίος σχεδίασε το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).

Όπως αποδείχθηκε, σκοπός της συνάντησης ήταν η πλήρης παρουσίαση των ουκ ολίγων πολιτιστικών δωρεών και προγραμμάτων που έχει πραγματοποιήσει το ΙΣΝ τα τελευταία χρόνια. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, μίλησαν άνθρωποι που ωφελήθηκαν από αυτά, οι οποίοι κλήθηκαν να μοιραστούν την εμπειρία τους. Παρόλο που ανοιχτός διάλογος μεταξύ των ομιλητών και του κοινού που γέμισε το υπό κατασκευή κτίριο της Βασ. Κωνσταντίνου δεν έγινε ποτέ, η άψογα ενορχηστρωμένη διοργάνωση για την αγαστή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μας έδωσε αρκετούς λόγους για να αισιοδοξούμε για το μέλλον του πολιτισμού στη χώρα μας.

ΕΜΣΤ σε πλήρη λειτουργία, ανοιχτό στο κοινό
Ο πιο σημαντικός ήταν η ανακοίνωση για το πιλοτικό άνοιγμα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στις 24 Φεβρουαρίου. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι χωρίς τα € 3 εκατομμύρια που δώρισε το ΙΣΝ και τις βασικές προϋποθέσεις που είχε θέσει για την παραχώρησή τους, το μουσείο μπορεί να μην ήταν έτοιμο σήμερα. Πλέον μετράμε αντίστροφα μέχρι να ανοίξει δοκιμαστικά τις πόρτες του στο κοινό για ένα μήνα, σε μια προσπάθεια του υπουργείου να εντοπίσει πιθανές ελλείψεις πριν την επίσημη έναρξη λειτουργίας του 23 χρόνια μετά την πράξη ίδρυσής του το 1997, όπως υπενθύμισε η κα. Μενδώνη.

Επίσης χάρη στο ΙΣΝ μπόρεσε να αποπερατωθεί το περασμένο φθινόπωρο η Οικία Patrick & Joan Leigh Fermor στην Καρδαμύλη, η οποία είχε δωρηθεί από τους φιλέλληνες ιδιοκτήτες της στο Μουσείο Μπενάκη το 1996. Σε συνεργασία με το ίδρυμα, το μουσείο προσπαθεί τώρα να εκπληρώσει την επιθυμία τους να φιλοξενούνται εκεί ερευνητές από το εξωτερικό. Όπως μάθαμε, οι πρώτοι φορείς που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για το πενταετές πιλοτικό πρόγραμμα είναι κορυφαία πανεπιστήμια όπως το Freie Universität του Βερολίνου, το Princeton και το UCLA.

Λίγο ακόμα για την Εθνική Πινακοθήκη
Η προσφορά του ιδρύματος δε σταματά εκεί. «Δάκτυλος» ΙΣΝ κρύβεται πίσω από την ψηφιοποίηση και επιστημονική τεκμηρίωση του αρχείου του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος που ετοιμάζεται στη Θεσσαλονίκη και φυσικά, την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης. Η κα. Μενδώνη δεσμεύτηκε ότι θα τηρήσει για τα εγκαίνια την ημερομηνία της 25^ης Μαρτίου 2021 που ζήτησε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Παρόλο που η υπουργός χρησιμοποίησε την έκφραση «γεφύρι της Άρτας» για να αναφερθεί στο ταξίδι του ΕΜΣΤ, ο χαρακτηρισμός μοιάζει εξίσου ταιριαστός για το ίδρυμα με τη μεγαλύτερη συλλογή νεοελληνικής τέχνης. Βαθιά συγκινημένη για ακόμη μία φορά η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, προσπάθησε να μας μεταδώσει το όραμά της για το πώς θα διαμορφωθεί ο χώρος στον οποίο βρισκόμασταν, όταν το ίδρυμα-«νομάς», όπως το χαρακτήρισε, επιστρέψει στη στέγη του. Φανταστήκαμε, λοιπόν, πώς θα μοιάζει η Λαϊκή Αγορά (1982) του Παναγιώτη Τέτση τοποθετημένη στο μελλοντικό φουαγιέ, χωρίς καλώδια να κρέμονται από το ταβάνι, εν αναμονή της επίσημης ξενάγησης, καθώς οι ελπίδες των δημοσιογράφων για μια κλεφτή ματιά στην καινούρια προέκταση διαψεύστηκαν.

Renzo Piano, αρχιτέκτονας © Μαριλένα Κατσίνη

Τόπο στα νιάτα
Ένα ακόμη μουσείο που θα ωφεληθεί από το ΙΣΝ είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, το οποίο ανακαινίζει το γραφείο του Renzo Piano μετά από ανάθεση του ιδρύματος, μέχρι να γίνει ο νέος χώρος που θα το στεγάσει. «Πάλι καλά, διότι φαντάζεστε πώς θα αντιδρούσε η Αθήνα εάν το μουσείο της Σπάρτης παραδιδόταν πριν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (ΕΑΜ);», είπε χαριτολογώντας η υπουργός, κάνοντας αναφορά στην έριδα του Πελοποννησιακού Πολέμου. Στην πορεία, βέβαια, μάθαμε ότι το ΙΣΝ χρηματοδοτεί και τη μελέτη ανάπλασης του ΕΑΜ και της γύρω περιοχής.

Ο Ιταλός αρχιτέκτονας αποφάσισε να σεβαστεί την ιστορία του σπαρτιάτικου κτιρίου του 19^ου αιώνα, κάνοντας απλώς μια υπόγεια προσθήκη και αναπλάθοντας την πλατεία στον εξωτερικό χώρο του μουσείου. Παρόλο που, όπως με περισσή ειλικρίνεια είπε ο κος. Δρακόπουλος, κάθε φορά που τον καλούν πλέον να κάνει ένα έργο στην Ελλάδα λέει «τι με θέλετε πάλι;», ο Renzo Piano μίλησε με τα καλύτερα λόγια για το κτίσμα, ενώ θυμόταν με ακρίβεια τις χρονολογίες από όλες τις κατασκευαστικές φάσεις του (!). Οι παρεμβάσεις του ήταν αυτές που ξεχώρισαν για την ειλικρίνειά τους, ειδικά η τοποθέτησή του για τον πολιτισμό που ανέκαθεν τον ενδιέφερε: αυτόν που γράφεται με μικρό το πρώτο γράμμα (βλ. «culture with a small c»), καθώς ο άλλος, με το κεφαλαίο, είναι κάτι που αφορά την ελίτ.

Την αντίληψη του Piano σίγουρα αντικατοπτρίζει η πρωτοβουλία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής να προσκαλέσει heavy metal μπάντες από το Schoolwave να μελοποιήσουν Μάνο Χατζηδάκη, στο πλαίσιο δωρεάς του ΙΣΝ. Η εμπειρία των νεαρών μεταλλάδων από το όλο πρόγραμμα και από τη μεταφορά του ιστορικού πλέον φεστιβάλ στο γρασίδι του ΚΠΙΣΝ ήταν μακράν το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της βραδιάς. Όχι μόνο για τον αυθόρμητο τρόπο με τον οποίο εκφράστηκαν οι εντυπώσεις τους (βλ. «δεν το πίστευα, ήταν κάτι… wow»), αλλά ακόμη περισσότερο για την αλλαγή που επέφερε στην αντίληψή τους για ορισμένα πράγματα: όπως χαρακτηριστικά είπε ένας από αυτούς, θα πορεύεται πλέον στη δική του «οδό των ονείρων» με τους στίχους του Χατζηδάκη.

Σε αυτά τα λόγια κρύβεται η πραγματική δύναμη της δράσης του ΙΣΝ. Ο Κοσμάς Νικολάου, ένας από τους νέους καλλιτέχνες που έχουν λάβει οικονομική ενίσχυση τα τελευταία δύο χρόνια από το ίδρυμα μέσω της πρωτοβουλίας της ARTWORKS, μίλησε συγκινημένος επειδή άκουσε για τον πλήρη εξοπλισμό του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης, του οποίου είναι απόφοιτος, χάρη σε δωρεά του ΙΣΝ. Η διαμόρφωση πολιτιστικής συνείδησης, άλλωστε, δε χρειάζεται μόνο μεγάλα έργα, αλλά, περισσότερο ίσως, μικρές και καίριες κινήσεις που έχουν θετικό αντίκτυπο σε βάθος χρόνου.

«Ελπίζω μετά τη σημερινή συνάντηση να έγινε κατανοητό γιατί η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι απαραίτητη για τα πολιτιστικά», κατέληξε η κα. Μενδώνη. Πράγματι, τα έργα είναι πολλά και ο κρατικός κορβανάς μικρός -πόσο μάλλον για τον πολιτισμό. Μήπως, όμως, να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε στρατηγικά για το πώς θα γίνει πιο ανεξάρτητος ένας τομέας που θα μπορούσε να είναι το δεύτερο πιο βαρύ χαρτί της οικονομίας μας μετά τον τουρισμό;

(από αριστερά) Βαγγέλης Γιάννος, εκπαιδευόμενος προγράμματος πρακτικής άσκησης ΚΠΙΣΝ, Γιώργος Δράκος, μέλος συγκροτήματος Boulevard (Schoolwave Festival), Παντελής Μπένος, μέλος του συγκροτήματος Astrarot (Schoolwave Festival), Renzo Piano, αρχιτέκτονας © Πηνελόπη Γερασίμου

TAGS

Αννίτα Αποστολάκη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη