©Zaha Hadid και Lebbeus Woods Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 249 των Νέων της Τέχνης (15 Μαρτίου 2020)
Οι αρχιτέκτονες διαχρονικά επέλεγαν τη ζωγραφική ως μέσο δημιουργικής έκφρασης· αρκετοί από αυτούς, δε, πολύ πριν τοποθετήσουν τον θεμέλιο λίθο στο πρώτο τους κτίριο. Από τις ρεαλιστικές απεικονίσεις, όπως η σπουδή για την Porta Pia (1560) του Μιχαήλ Άγγελου και για το διάσημο Fallingwater (1937) του Frank Lloyd Wright, στο σχέδιο του Mies van der Rohe για ένα εξοχικό σπίτι από τούβλα (1923) που μοιάζει με έργο αφηρημένης τέχνης α λα Piet Mondrian και τις δημιουργίες των Daniel Libeskind και Steven Holl, η ζωγραφική με ξυλομπογιές, μολύβια, λάδια, κολάζ και ψηφιακά μέσα γοήτευε τους αρχιτέκτονες περισσότερο κι από το μελάνι του ραπιτογράφου ή τη γραμμική σχεδίαση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Η ζωγραφική με ξυλομπογιές, μολύβια, λάδια, κολάζ και ψηφιακά μέσα γοήτευε τους αρχιτέκτονες περισσότερο κι από το μελάνι του ραπιτογράφου και τη χρησιμοποίησαν για να εκφραστούν και να ξετυλίξουν το όραμά τους
Η ζωγραφική ως αρχιτεκτονικό μανιφέστο
Ο Lebbeus Woods υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους εκφραστές της εννοιολογικής αρχιτεκτονικής, ένα κίνημα που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 όταν γραφεία όπως τα Superstudio και Archigram παρουσίασαν μια ριζοσπαστική ματιά για ένα πιθανό-απίθανο μέλλον. Κοιτώντας με σκεπτικισμό το πώς ζούσαν οι άνθρωποι στις πόλεις, αυτοί οι οραματιστές ενδιαφέρονταν περισσότερο να θέτουν ερωτήματα παρά να σχεδιάζουν δομές από σκυρόδεμα, χάλυβα και γυαλί. Με τις υπόγειες πόλεις και τα πλωτά κτίριά του, ο Woods πρότεινε ριζοσπαστικές απαντήσεις σε καταστροφικά φαινόμενα και πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα της εποχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρότασή του για μία πόλη κάτω από το διαιρεμένο Βερολίνο, με χώρους όπου πολίτες από το ανατολικό και δυτικό τμήμα του θα μπορούσαν να συναντηθούν και να ανταλλάξουν ιδέες.
Οι Archigram στο Λονδίνο άντλησαν έμπνευση από την τεχνολογία με σκοπό τη δημιουργία μιας νέας πραγματικότητας. Ακραία φαντασιακές ιδέες και εικόνες μιας αχαλίνωτης νεωτερικότητας αποτυπώθηκαν σε ζωγραφιές, κολάζ, σχέδια και σκίτσα υπό τη μορφή υποθετικών έργων. Η ομάδα πειραματίστηκε με θέματα όπως ο καταναλωτισμός, η κινητικότητα στο περιβάλλον, οι χώρο-κάψουλες με σκοπό να αποτρέψουν σθεναρά τον μοντερνισμό από το να μετατραπεί σε στείρο και «ασφαλές» μονοπάτι για τους δημιουργούς. Το πιο ουσιαστικό χαρακτηριστικό τους ήταν η διαρκής αναζήτηση μιας ουτοπίας με ανέσεις για τους ανθρώπους. Η ενασχόληση με τις ανθρώπινες επιθυμίες συνάδει με τη στροφή που συνέβαινε την εποχή εκείνη, καθώς το δομημένο περιβάλλον ανακατευθυνόταν προς μια πιο φιλελεύθερη οικονομία. Διασπείροντας τις αναζητήσεις τους μέσα από το ομώνυμο περιοδικό αλλά και με τη διδασκαλία, επηρέασαν και ενέπνευσαν αρχιτέκτονες όπως οι Richard Rogers, Renzo Piano, Norman Foster, Future Systems, Bernard Tschumi, Zaha Hadid κ.ά.
The Peak Hong Kong © Zaha Hadid και Lebbeus Woods
Η ζωγραφική ως πεδίο αρχιτεκτονικού πειραματισμού ιδεών
Η βραβευμένη με Pritzker Ιρανο-βρετανή Hadid χρησιμοποίησε τη ζωγραφική από τα φοιτητικά της χρόνια ως μέρος μιας ευρείας διαδικασίας για αρχιτεκτονική δημιουργία, αποδεικνύοντας ότι δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουμε να πειραματιζόμαστε. Παρότι πραγματοποίησε πολλές εκθέσεις, δεν αποδέχθηκε ποτέ τον τίτλο του καλλιτέχνη, αφού για την ίδια τα έργα αυτά ήταν πάντα μέρος της αρχιτεκτονικής της έρευνας. Επηρεασμένη από τον Kazimir Malevich, χρησιμοποίησε το χρώμα ως εργαλείο για δημιουργική έκφραση. Τη δεκαετία του ’80 ασχολήθηκε εντατικά με τη ζωγραφική και πολλοί συνάδελφοί της έσπευσαν να τη χαρακτηρίσουν θεωρητική αρχιτέκτονα. Στην πραγματικότητα, όλα αυτά τα χρόνια ουσιαστικά έθεσε τις βάσεις για την υπόλοιπη επαγγελματική πορεία της, αφού οι έρευνες με το χρωστήρα πήραν σάρκα και οστά στις κατασκευές που υλοποίησε αργότερα. Αυτά τα καλλιτεχνικά έργα κατέθεσαν μια νέα και διαφορετική άποψη για τον κόσμο, αμφισβητήσαν τους φυσικούς περιορισμούς του σχεδιασμού και έγιναν οι βάσεις για τα πρωτοποριακά της κτίρια.
TAGS
