Leonora Carrington: «The Μeal of Lord Candlestick» (1938) Πέρυσι, οι «Ανήσυχες Μούσες» αφηγήθηκαν ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της Μπιενάλε, έχοντας ως έμπνευση και κεντρικό θέμα, τις αντιπαραθέσεις του 20ου αιώνα και την ευθύνη που ενέχει η καλλιτεχνική πράξη. Για το 2022, δεδομένων των συνθηκών, η ανάγκη για την επανεφεύρεση νέων και πιο βιώσιμων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και του σύμπαντος στο οποίο ζούμε, γίνεται επιτακτική.
Οι επαφές και συζητήσεις της καλλιτεχνικής διευθύντριας του θεσμού Cecilia Alemani με καλλιτέχνες σχετικά με τον χαρακτήρα της επόμενης Μπιενάλε ήταν πολλές και πυκνές τους τελευταίους μήνες. Με την πανδημία να συνεχίζεται, και το μέλλον να είναι αβέβαιο, το ζητούμενο ήταν όντως να καταγραφεί η παρούσα ζοφερή κατάσταση αλλά και να συνοψιστούν τα ερωτήματα και τα διλήμματα που διαπερνούν επιστήμες και τέχνες. Εν ολίγοις, μια σειρά από ερωτήματα που ίσως έμοιαζαν παράξενα πριν από λίγα χρόνια: «Πώς άλλαξε η έννοια του τί είναι άνθρωπος; Τι είναι ζωή και τι διαφοροποιεί τα ζώα, τα φυτά, τους ανθρώπους και τους μη ανθρώπους; Ποιες είναι οι ευθύνες μας απέναντι στον πλανήτη, τους άλλους ανθρώπους και τα άλλα όντα με τα οποία συμβιώνουμε; Και πώς άραγε θα μοιάζει η ζωή και η Γη χωρίς εμάς;».
Ο τίτλος που επιλέχθηκε λοιπόν για την 59η Μπιενάλε Βενετίας είναι «The Milk of Dreams». Προέρχεται από το ομώνυμο παιδικό βιβλίο που έγραψε και εικονογράφησε η βρετανικής καταγωγής Μεξικανή σουρεαλίστρια ζωγράφος Leonora Carrington (1917 – 2011). Σύμφωνα με την Cecilia Alemani το έργο αυτό περιγράφει «έναν μαγικό κόσμο όπου όλα περνάνε από το πρίσμα της φαντασίας, και που ο καθένας μπορεί να αλλάξει, να μεταμορφωθεί, να γίνει κάποιος άλλος.
Η Cecilia Alemani με τον πρόεδρο της Μπιενάλε Roberto Cicutto
Τη δεκαετία του ’50 η Leonora Carrington, ζώντας ήδη στο Μεξικό, εικονογράφησε κάποιες μυστηριώδεις ιστορίες, αρχικά στους τοίχους του σπιτιού της και έπειτα σε ένα μικρό τετράδιο με το όνομα «Το γάλα των ονείρων». Παρόλο που οι ιστορίες (τις οποίες η Carrington διηγούνταν στα δυο παιδιά της) εκ πρώτης όψεως μοιάζουν τρομακτικές, καθώς είναι γεμάτες με αλλόκοτα πλάσματα και παράξενα τέρατα, εν τούτοις περιγράφουν μια περιπλάνηση σε έναν κόσμο ελεύθερο όπου όλα μπορούν να συμβούν. Αν το πιο δούμε πιο αλληγορικά, η καλλίτεχνις διηγείται μια ιστορία – ουσιαστικά τη δική της – γεμάτη καταπίεση, ανεκπλήρωτους έρωτες, αντικείμενα πόθου αλλά και επαναστατική δράση και δύναμη.
Η Carrington υπήρξε η μούσα του Max Ernst και όταν ο Γερμανός ζωγράφος συνελήφθη από τους Ναζί, η ίδια πέρασε μια περίοδο γεμάτη ιδρύματα και ψυχοφάρμακα μέχρι να περάσει τον Ατλαντικό και να εγκατασταθεί στη νέα της πατρίδα. Μέχρι το τέλος της ζωής της, πέρα από το έργο της ασχολούνταν με πάθος με τα ζητήματα των ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς και των δικαιωμάτων της γυναίκας.
Επιστρέφοντας στην έκθεση, η Cecilia Alemani τονίζει πως «η πίεση της τεχνολογίας, το ξέσπασμα της πανδημίας, η αύξηση των κοινωνικών εντάσεων και η επικείμενη απειλή της περιβαλλοντικής καταστροφής μας υπενθυμίζουν καθημερινά ότι ως θνητά σώματα, δεν είμαστε παντοδύναμοι, αλλά μάλλον κομμάτια ενός ιστού που μας συνδέει με τα άλλα είδη αλλά και τον πλανήτη γενικότερα»
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι λίγοι οι καλλιτέχνες που οραματίζονται το τέλος του ανθρωποκεντρισμού, ανακαλύπτοντας ξανά τη γοητεία του κόσμου, με τον ίδιο ίσως τρόπο που έκανε η Leonora Carrington όταν δημιουργούσε αυτή την απόκοσμη προσωπική μυθολογία της.
Θα είναι μια δυσοίωνη διοργάνωση; «Αν και τα γεγονότα των τελευταίων μηνών αποκάλυψαν έναν διχασμένο, ζωντανό κόσμο» λέει η Alemani, «η έκθεση “The Milk of Dreams” προσπαθεί να φανταστεί άλλους τρόπους συνύπαρξης και μεταμόρφωσης. Φιλοδοξεί να είναι μια αισιόδοξη έκθεση, που γιορτάζει την τέχνη και την ικανότητά της να δημιουργεί εναλλακτικές κοσμολογίες και νέες συνθήκες ύπαρξης. Ζητά από τους καλλιτέχνες να μην ασχοληθούν με το ποιοι είμαστε στην παρούσα φάση, αλλά να απορροφήσουν τις ανησυχίες και τους φόβους της εποχής και να οραματιστούν ποιοι και τι μπορούμε να γίνουμε». Με αυτή τη λογική η διοργάνωση επιθυμεί ουσιαστικά να ανοίξει τις πόρτες για το σκεπτικό και την υλοποίηση των επόμενων Μπιενάλε.
Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί από τις 23 Απριλίου έως τις 27 Νοεμβρίου 2022
TAGS
