Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 247 των Νέων της Τέχνης (15 Νοεμβρίου 2019)

Από τη διεκδίκηση του κτιρίου του Ακροπόλ ως την πραγματοποίησή της στο Ζάππειο, η Art Athina 2019 πέρασε δια πυρός και σιδήρου. Έχασε το χώρο λόγω γραφειοκρατικών κολλημάτων και αναγκάστηκε να παρουσιάσει το ατυχές, φοιτητικών προδιαγραφών, Summer Pop Up τον Ιούνιο σε ένα παλιό κτίριο της οδού Αιόλου. Κι εκεί που πολλοί αναρωτιούνταν αν θα διεξαχθεί τον Σεπτέμβριο, όπως είχε προγραμματιστεί μετά τα προαναφερθέντα κολλήματα, ήρθαν οι ουρές των επισκεπτών. Το Ζάππειο αποδείχτηκε ιδανικό, «ο καλύτερος χώρος διεξαγωγής της απ’ όταν ξεκίνησε το 1993», όπως λένε οι πιο παλιοί· σε κεντρικότατο σημείο, με συνεχή ροή κόσμου στην οποία συνέβαλε και η παράλληλη διοργάνωση του 48^ου Φεστιβάλ Βιβλίου. Μια επιβεβαίωση ότι ουδέν κακόν αμιγές καλού: είναι πολύ αμφίβολο αν το Ακροπόλ επί της οδού Πατησίων θα μπορούσε να προσελκύσει τόσο κόσμο και να τον κρατήσει τόση ώρα.

Επιτυχής αποδείχθηκε και η διεξαγωγή κατά τον Σεπτέμβριο. Ο κόσμος ήρθε ορεξάτος μετά τις διακοπές, αλλά και με εκείνο το – πρόσκαιρο όπως αποδεικνύεται συνήθως – αίσθημα αισιοδοξίας που αναδύεται μετά από την αλλαγή πολιτικού σκηνικού, ιδίως μετά από μια περίοδο παρατεταμένης αβεβαιότητας. Οι γκαλερίστες σε γενικές γραμμές έμειναν ευχαριστημένοι από τις πωλήσεις, τουλάχιστον για τα δεδομένα των καιρών μας, κι ας προήλθαν στη συντριπτική τους πλειονότητα από σταθερούς τους πελάτες και όχι από τους ενθουσιώδεις περαστικούς και νέους επισκέπτες. Οι νεότερες γκαλερί είχαν λιγότερες πωλήσεις, αλλά απέκτησαν την επιθυμητή ορατότητα στο κοινό, που ήταν και ο βασικός λόγος συμμετοχής τους στη φουάρ.

Ωστόσο, όλοι συμφώνησαν ότι το επίπεδο πολλών γκαλερί ήταν (έως και πολύ) χαμηλό και τα έργα στα υπερφορτωμένα περίπτερά τους ατάκτως ερριμμένα. «Κάποτε περνούσες από κόσκινο για να συμμετάσχεις στην Art Athina. Έπρεπε να έχεις παρουσία ορισμένων ετών αλλά και ένα πρόγραμμα εκθέσεων να επιδείξεις», υπογραμμίζουν άνθρωποι του χώρου. Κάποτε, η επιτροπή αξιολόγησης, που ενέκρινε τις συμμετοχές, έδινε μια διακριτική επιμελητική προσέγγιση στα περίπτερα που έτειναν προς την παραφωνία. Στις μέρες μας, που η Art Athina έχει και καλλιτεχνική διευθύντρια, θα περίμενε κανείς ότι δεν θα παρατηρούνταν τέτοια φαινόμενα ή σε τέτοια έκταση.

Τελικά η Art Athina θέτει συγκεκριμένους στόχους στρατηγικής και ταυτότητας; Ενώ είναι βέβαιο ότι αποζητά μία θέση στο διεθνή χάρτη των φουάρ, δεν μοιάζει να κινείται βάσει μακρόπνοου σχεδίου που θα της διασφαλίσει σταθερή θέση  στην ατζέντα των ξένων συλλεκτών

Επιπλέον, το πρόγραμμα συλλεκτών, το οποίο η διοργάνωση διαβεβαιώνει ότι πραγματοποιήθηκε, δεν έγινε αντιληπτό από τις συμμετέχουσες γκαλερί. Οι (ξένοι) συλλέκτες ήρθαν, φιλοξενήθηκαν – μάλιστα, όχι μόνο τον Σεπτέμβριο αλλά και στο πλαίσιο του Summer Pop Up – και «επισκέφτηκαν αρχαιολογικά μουσεία του κέντρου και ιδιωτικές συλλογές». Απήλθαν πάντως χωρίς να τους πάρουν είδηση οι περισσότεροι από τους εκθέτες (σε αντίθεση με τους Έλληνες συλλέκτες οι οποίοι έδωσαν το παρών), καθώς δεν υπήρξε επίσημος προγραμματισμός και ενημέρωση των γκαλερί για την παρουσία τους όπως γινόταν παλιότερα.

Φτωχό έως αδιάφορο ήταν το παράλληλο πρόγραμμα, που δεν αξιοποίησε το δυνατό χαρτί που θα μπορούσαν να ήταν τα talks. Η γειτνίαση του χώρου συζητήσεων με το πολύβουο καφέ μόνο θετικά δεν λειτούργησε, αλλά προφανώς η συγκεκριμένη κακή εμπειρία θα γίνει οδηγός για το μέλλον. Ωστόσο, παραμένει σχήμα οξύμωρο σε μια διοργάνωση με εμπορικό χαρακτήρα να μην συμμετέχουν και οι γκαλερίστες ώστε να συζητηθούν θέματα της αγοράς της τέχνης.

Τελικά η Art Athina θέτει συγκεκριμένους στόχους στρατηγικής και ταυτότητας; Ενώ είναι βέβαιο ότι αποζητά μία θέση στο διεθνή χάρτη των φουάρ και δεν της είναι αρκετό να λειτουργεί σε τοπικό επίπεδο – όπως έγινε φέτος – , δεν μοιάζει να κινείται βάσει μακρόπνοου σχεδίου που θα της διασφαλίσει σταθερή θέση  στην ατζέντα των ξένων συλλεκτών. Απ’ ό,τι μαθαίνουμε, το Ζάππειο και ο Σεπτέμβριος έχουν κλειδώσει ως χωροχρονικές συντατεγμένες για την επόμενη διετία, οπότε σαφέστατα γίνονται προσπάθειες για να αποκτήσει το δικό της slot στο καλαντάρι των φουάρ. Ομως γιατί να την προτιμήσει κάποιος έναντι διοργανώσεων όπως η Contemporary Istanbul ή η Art Berlin, οι οποίες διεξάγονται τις ίδιες ημέρες πάνω κάτω, ιδίως όταν η εικόνα της όπως την είδαμε φέτος ήταν τόσο χαμηλού επιπέδου; Είναι ένα ερώτημα που μόνο οι διοργανωτές της μπορούν να απαντήσουν. Θα μπορούσαν να συνδράμουν στη διαμόρφωση της απάντησης και οι ίδιοι οι γκαλερίστες συμπληρώνοντας, για παράδειγμα, τις κενές θέσεις της πενταμελούς επιτροπής διοίκησης του ΠΣΑΤ (η οποία είναι τριμελής μετά από παραιτήσεις μελών της). Δεν αρκεί πάντα μια «σταλαγματιά τύχης», κι ας την προτιμούσε ο Μένανδρος. Κάποιες φορές χρειάζεται κι ένα «πιθάρι μυαλά».

TAGS

Μαριλένα Αστραπέλλου

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη