Sadie Murdoch, Noire et blanche Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 247 των Νέων της Τέχνης (15 Νοεμβρίου 2019)
Μία έκθεση στο πλαίσιο του έτους Bauhaus ήταν η αφορμή. Η Βρετανίδα δημιουργός αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στο μοντερνισμό
H πρόσφατη έκθεση Bauhaus: Utopia in crisis, που πραγματοποιήθηκε στο Camberwell Space στο πλαίσιο των 100 χρόνων από την ίδρυση του κινήματος, είχε εξαιρετικά έργα από σημαντικούς καλλιτέχνες όπως ο David Diao, η Judith Raum, η Ad Minoliti και ο Liam Gillick. Την παράσταση όμως έκλεψε η δουλειά της Sadie Murdoch, καθηγήτριας εικαστικών στο πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου, η οποία έχει στο ενεργητικό της ατομικές παρουσιάσεις του έργου της στο Henry Moore Institute και στο Haus Konstruktiv στη Ζυρίχη.
Συζητώντας για την έκθεση που θα ταξιδέψει τη νέα χρονιά στο Ντεσάου, την πόλη που έχει συνδεθεί πιο στενά με το κίνημα, επισημαίνει ότι την απασχολεί η δημιουργικότητα των γυναικών τον 20ό αιώνα σε σχέση με τους άντρες και ο τρόπος που η συνεισφορά τους επισκιάστηκε και σχεδόν σβήστηκε από την ιστορία. Και αναφέροντας ένα παράδειγμα, συνεχίζει: «Μου κάνει εντύπωση πως η καρέκλα – το απόλυτο σύμβολο του μοντερνιστικού ντιζάιν – αποτελεί σύμβολο άρνησης αλλά και κάλυψης τρυφερών διαπροσωπικών σχέσεων. Πολλές από τις καρέκλες του, ο Mies van der Rohe τις σχεδίασε μαζί με τη Lilly Reich· για πολλά χρόνια όμως, αυτό δεν ήταν κάτι που αποτελούσε μέρος της κυρίαρχης ιστορίας, ενώ η Reich αναφερόταν ως η ερωμένη του. Παρόμοια είναι η ιστορία της Gunta Stölzl και του Marcel Breuer, οι οποίοι σχεδίασαν μαζί την Afrikanischer Stuhl και για πολλά χρόνια ο Βreuer αναφερόταν ως ο μόνος δημιουργός».
Τα έργα της Murdoch θέτουν ερωτήματα σχετικά με το ποιος γράφει την ιστορία, πόσο αξιόπιστες είναι οι πηγές και πώς ο θεατής μπορεί να υπερβεί αυτό το σκόπελο κριτικά και υπαρξιακά. «Το πορτρέτο της γυναίκας που καπνίζει προέκυψε καθώς κοιτούσα τα αρχεία του Bauhaus και συνειδητοποίησα ότι το κάπνισμα δεν ήταν συνώνυμο της ζωηρότητας, της αστικής ζωής και της ανεξαρτησίας. Αυτό το βλέπει κανείς στη Νέα Γυναίκα, μια γυναικεία φιγούρα με αρρενωπά χαρακτηριστικά που συμφιλίωσε τη θηλυκότητα με τη βιομηχανική εποχή».
Κατανοούμε τα διάφορα κινήματα του μοντερνισμού σε μια γραμμική τροχιά, απλουστευμένα και ορθολογικά, και προσδίδουμε σε αυτά ιδέες προόδου και διαφωτισμού, αξίες ισότητας και δημοκρατίας. Όμως η ιστορία είναι πιο χαοτική και παράλογη -Sadie Murdoch
Θα μπορούσε κάποιος να δει τη δουλειά της Βρετανίδας καλλιτέχνιδας με τη διάθεση αμφισβήτησης και επαναπροσδιορισμού της κρατούσας ιστορίας του μοντερνισμού. «Κατανοούμε τα διάφορα κινήματα του μοντερνισμού σε μια γραμμική τροχιά, απλουστευμένα και ορθολογικά, και προσδίδουμε σε αυτά ιδέες προόδου και διαφωτισμού, αξίες ισότητας και δημοκρατίας. Όμως η ιστορία είναι πιο χαοτική και παράλογη», λέει.
Στην ερώτηση γιατί επιλέγει τη φωτογραφία για να εκφράσει τις καλλιτεχνικές της ανησυχίες απαντά πως είναι μέσο κριτικής ανάλυσης. «Μου επιτρέπει να επαναπροσδιορίσω τη ματιά μου και να αντισταθώ στο αρσενικό βλέμμα που καθιστά τη γυναίκα εικόνα και αντικείμενο. Είναι ένα μέσο άμεσης καταχώρησης θραυσμάτων χαμένων, ξεχασμένων ή επίτηδες αφημένων στο σκοτάδι», διευκρινίζει και συμπληρώνει: «Παράλληλα κάνω σχέδια, τα οποία θεωρώ συνδεδεμένα με τη φωτογραφία. Εμπνευσμένα από φωτογραφίες αρχείου, τα θεωρώ ανεστραμμένες εκδόσεις του πρωτότυπου».
Στις περισσότερες φωτογραφίες, η Murdoch υποδύεται τη Lilly Reich ή τη Charlotte Perriand ή κάποια άλλη από τις κρυφές «ηρωίδες» του μοντερνισμού. Μέσα από το μοντάζ ή την ερμηνεία ρόλων, το σώμα γίνεται μέρος του αρχείου. Υπάρχει ένα στοιχείο περφόρμανς στη δουλειά, το οποίο τονίζει η κάμερα. «Είμαι συνήθως μπροστά από το φακό και όχι πίσω, οπότε η αίσθηση ελέγχου απωθείται. Συμμετέχω στη δουλειά, με την έννοια ότι το σώμα μου λειτουργεί ως εργαλείο, υλικό και διαδικασία, ως ενδιάμεσο στη θέαση του έργου».
TAGS
