© Stephie Grape Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 249 των Νέων της Τέχνης (15 Μαρτίου 2020)
Το ΕΜΣΤ είναι ανοικτό και αυτό είναι σημαντικό, όπως μαρτυρούν οι 5.000 επισκέπτες το πρώτο Σαββατοκύριακο λειτουργίας του. Με περιόδους δραστηριότητας και παύσης για το κοινό, το μουσείο «φορτώθηκε» με αστοχίες, ασυνέχειες και αντιφάσεις, συμπτώματα του ευρύτερου πλαισίου έλλειψης συνέχειας και συνέπειας στην εγχώρια πολιτιστική πολιτική. Κι όμως, στον αντίποδα αυτής της αποσπασματικότητας, διατήρησε τρεις πυρήνες «αντίστασης»: το όραμα στέγασης στην έδρα του, τη συγκρότηση της συλλογής του και μία εκθεσιακή δραστηριότητα που εφορμούσε από τα έργα και τις ιδέες τους, παρά το νομαδικό χαρακτήρα του.
Άποψη από το εσωτερικό του ΕΜΣΤ © Κατερίνα Παρασκευά
Σήμερα, στο κτίριο της οδού Συγγρού, η επίσκεψη στη μόνιμη συλλογή επαναφέρει στη μνήμη πρότερες εκθέσεις, έργα που έγιναν γνώριμα σε διαφορετικούς εκθεσιακούς χώρους ―του ατελούς ΦΙΞ, του Μεγάρου Μουσικής, του Ωδείου― και σφραγίζουν τη δράση του. Πλέον τα έργα αυτά αποκαλύπτουν ευδιάκριτα τη σαφή κατεύθυνση της συλλογής προς ένα χαρακτήρα διαπολιτισμικό και ανθρωποκεντρικό, με κοινωνικοπολιτική υπόσταση και στόχευση να μιλήσει για τη διαφορετικότητα και την πολιτισμική οικειότητα μέσα από δημιουργίες Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.
Τα έργα προσεγγίζουν ζητήματα πανανθρώπινα, σύγχρονα, επίκαιρα και διαχρονικά, διαμορφώνοντας μια αφήγηση που θέτει σε διάλογο το τοπικό και το παγκόσμιο, το ατομικό και το συλλογικό και την κοινωνική διάσταση της τέχνης που μπορεί να συνδέεται με την εσώτερη ψυχική έκφραση έως την ομαδική κριτική στάση απέναντι στα σημεία των καιρών
Τη βάση και την εξέλιξη αυτού του χαρακτήρα συναντούν οι επισκέπτες, καθώς τα έργα που φιλοξενούνται στις επιμέρους ενότητες προσεγγίζουν ζητήματα πανανθρώπινα, σύγχρονα, επίκαιρα και διαχρονικά, διαμορφώνοντας μια αφήγηση που θέτει σε διάλογο το τοπικό και το παγκόσμιο, το ατομικό και το συλλογικό και την κοινωνική διάσταση της τέχνης που μπορεί να συνδέεται με την εσώτερη ψυχική έκφραση έως την ομαδική κριτική στάση απέναντι στα σημεία των καιρών.
Νίκος Αλεξίου © Κατερίνα Παρασκευά
Η έκθεση «διαβάζει» τη σύγχρονη εποχή: καλλιτέχνες της ελληνικής και της διεθνούς σκηνής «μιλούν» για καίρια κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που εμφανίζουν ιστορικό αποτύπωμα και σύγχρονη ―ακόμη και τραγικά επίκαιρη― παρουσία. Έτσι μπορεί να ιδωθεί το Κουτσό του Βλάση Κανιάρη, ο οποίος επικεντρώνεται σε όψεις της αβέβαιης πραγματικότητας της μετανάστευσης και του εκτοπισμού· το συρμάτινο πλέγμα του Acropolis Redux (The Director’s Cut) του Kendell Geers που αιχμηρά σχολιάζει τους όρους βίας και αποκλεισμού της σύγχρονης εποχής· τα μποτάρι της Kimsooja, σύμβολα της εντόπιας «ρίζας» σε μια περίοδο παγκοσμιοποίησης και νομαδικότητας· η εγκατάσταση Τι είναι δημοκρατία; του Oliver Ressler που αναφέρεται στη βαθύτατη κρίση του πολιτεύματος· η Ύποπτη συσκευή του Μάκη Φάρου, «ένας χώρος από φωνές και ήχους ανθρώπων που έχουν υποστεί δοκιμασίες».
Άλλα έργα μεταφέρουν τον επισκέπτη από την ιδέα του «πολίτη του κόσμου» στην αναζήτηση του εαυτού, όπως την επιβάλλει μια εποχή διαρκών επαναπροσδιορισμών θέσης και στάσης απέναντι σε καταιγιστικές αλλαγές και γεγονότα που επηρεάζουν τόσο την ψυχοσύνθεση όσο και το γνωσιακό υπόβαθρό μας. Στο Wall piece, o Gary Hill πειραματίζεται με τη γλώσσα και το σώμα του δοκιμάζοντας τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης· ο Ηλίας Παπαηλιάκης, με αφορμή το Πορτρέτο του P.P. Pasolini, μιλά για την ελευθερία της έκφρασης και του αυτοπροσδιορισμού· η Νίκη Καναγκίνη με την εγκατάσταση Εν οίκω σχολιάζει τη δεινότητα της γυναικείας φύσης να συνδυάζει τη διαχείριση του καθημερινού με την καλλιτεχνική εργασία· ο Στήβεν Αντωνάκος ανοίγει με τη νέον εγκατάστασή του ένα χώρο υποβλητικής πνευματικότητας· ενώ η βιντεοεγκατάσταση 99 ονόματα του Kutluğ Ataman μεταφέρει τη θρησκευτική έκσταση ως «άσκηση» και εμπειρία ψυχική και σωματική.
© Κατερίνα Παρασκευά
Στο σύνολό της, η έκθεση μοιάζει να ακουμπά στα λόγια του γλύπτη Θόδωρου, ενός από τους οραματιστές ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του 1970, οι εγκαταστάσεις του οποίου εδώ υποδεικνύουν την αλληλένδετη και κριτική σχέση μεταξύ τέχνης και κοινωνίας: «… μπορούμε να μιλάμε για μουσείο σύγχρονης τέχνης όταν δεχτούμε πως όχι μόνο υπάρχει αλλά και πως μας χρειάζεται η σύγχρονη τέχνη, πως αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα στα πλαίσια της πολιτιστικής μας πραγματικότητας».
Το ΕΜΣΤ ανοικτό σημαίνει στόχευση προς ένα μουσείο όχι μόνο αφηγηματικό, αλλά ταυτόχρονα και πολύπλευρα προσβάσιμο, εξωστρεφές, πολυσυλλεκτικό και δραστήριο. Ένα επόμενο βήμα που αναμένουμε να εξελιχθεί με την ενδυνάμωσή του, την εκκίνηση του προγράμματος περιοδικών εκθέσεων και την πληθωρικότητα των δράσεών του έτσι ώστε να καταστεί δυναμικά ορατό και ικανό να εισχωρήσει ακόμη περισσότερο στην κοινωνία.
TAGS
