Θεωρώ δεδομένο ότι η ζωντανή εμπειρία επαφής με την τέχνη σε πραγματικό χρόνο είναι μαγική και αναντικατάστατη. Επίσης πιστεύω ότι η προσωπική συναναστροφή με τους καλλιτέχνες και τους γκαλερίστες είναι ανεκτίμητη και καθοριστική. Περνώντας όμως αρκετό χρόνο το περασμένο Σαββατοκύριακο στη διαδικτυακή έκδοση του Frieze New Yοrk, που διαρκεί έως τις 15 Μαΐου, θα επιχειρήσω εδώ μία αποτίμηση της συγκεκριμένης εμπειρίας. 

Με άνεση από τον καναπέ

Έχω επισκεφτεί δύο φορές το Frieze στη Νέα Υόρκη, αρχικά στην πρώτη του νεοϋορκέζικη έκδοση πριν από κάμποσα χρόνια και επίσης πριν από δύο χρόνια. Την πρώτη φορά δυσκολεύτηκα να καταλάβω πώς θα πάω στο Randall᾽s Ιsland όπου γίνεται η φουάρ. Πολλοί Νεοϋορκέζοι δεν είχαν ιδέα πού βρίσκεται και έκανα άπειρα τηλεφωνήματα και συνεννοήσεις για να πάω με άλλους φιλότεχνους με τον τρόπο που μας πρότειναν οι οργανωτές. Στα εγκαίνια επικρατούσε το αδιαχώρητο, με κόσμο όμως που ήταν εκεί για τους λάθος λόγους, για το θέαμα και το θεαθήναι και για να διαπιστώσει αν ισχύει το hype που συνόδευε το πέρασμα της βρετανικής φουάρ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Πρόπερσι που βρέθηκα πάλι εκεί, ένιωσα πραγματικά αποπνικτικά, αυτήν τη φορά από τον καύσωνα που είχε χτυπήσει τη Νέα Υόρκη.

Την περασμένη βδομάδα, καθισμένος στον καναπέ μου με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι και φορώντας μία φόρμα και ένα φθαρμένο κοντομάνικο, μπήκα με άνεση από τον υπολογιστή μου στο Frieze New York Online. Ιδανική συνθήκη για να τσεκάρω ενδιαφέρουσα τέχνη ανέξοδα και αποφεύγοντας το jet lag του υπερατλαντικού ταξιδιού και τις απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες.

Το περίπτερο της 303Gallery στο Frieze New York Online με πίνακα της Mary Heilmann από την οθόνη του υπολoγιστή

Χωρίς ανούσιες συναναστροφές

Φαντάζομαι σε όλους μας έχει τύχει σε κοινωνικές εκδηλώσεις να πέσουμε πάνω σε ανθρώπους τους οποίους κανονικά θα αποφεύγαμε, αλλά η κοινωνική συνθήκη (και η στενότητα του χώρου) επιβάλλει να είμαστε τυπικά ευγενείς. Άραγε πόσες φορές σε μια φουάρ δεν μας έχει παρασύρει ένας φίλος να δούμε «ένα καταπληκτικό έργο», που όχι μόνο δεν μας λέει τίποτα, αλλά μας απομακρύνει από το περίπτερο του εκθέτη που μας ενδιαφέρει να εξερευνήσουμε; 

Φαντάζομαι, δεν είμαι ο μόνος που, ακούγοντας συστάσεις φίλων, βρέθηκα στην άλλη άκρη της έκθεσης και μετά δεν είχα αντοχή να ξαναγυρίσω στο περίπτερο όπου αρχικά βρισκόμουν. Ούτε είμαι, φαντάζομαι, ο μόνος που έχει υπάρξει σε παρέα φίλων όπου πάντα κάποιος κομπάζει για τα χρήματα που έδωσε για την αγορά ενός «αριστουργήματος». Στo Frieze Online δεν χρειάζεται να υποστείς τίποτα από όλα αυτά.

Η πλατφόρμα είναι κομψή, αλλά καθόλου διαδραστική

Στα online fairs η τέχνη έχει τον πρώτο ρόλο. Το Frieze Online αποτελεί ιδανική συνθἠκη για αργή περιήγηση, για μοναχική εξερεύνηση καλλιτεχνών και γκαλερί. Μια ευπρόσδεκτη στάση από τους γρήγορους ρυθμούς με τους οποίους βιώναμε μέχρι τώρα την τέχνη σε εμπορικές διοργανώσεις. 

Ο σχεδιασμός της πλατφόρμας είναι καθαρός και κομψός. Μπορείς να μεγαλώσεις το έργο ή να το δεις σε ένα εικονικό τοίχο, οπότε έχεις μια αίσθηση των διαστάσεων σε πραγματικό χώρο. Αλλά δεν είναι καθόλου διαδραστική: δεν μπορείς να μετακινήσεις ένα έργο ή να αλλάξει το χρώμα του τοίχου στις αποχρώσεις του σπιτιού σου ούτε να βάλεις δύο έργα μαζί. Επιπλέον, αν έχεις ενδιαφέρον ή ερωτήσεις για ένα από τα έργα που εκθέτει κάποια από τις συμμετέχουσες γκαλερί, υποβάλλεις το ερώτημα, αλλά η απάντηση θα έρθει μέσω μέιλ όταν επεξεργαστεί το αίτημά σου η γκαλερί, κάτι που μπορεί να γίνει άμεσα ή να πάρει και 24 ώρες. Αυτό αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τους παρορμητικούς αγοραστές.

Το «Lea» του Daniel Firman, στην Galerie Perrotin. Από παλαιότερη έκδοση της Frieze New York © AP Photo/Mary Altaffer

Αναγραφόμενες τιμές και ικανοποιητικές πωλήσεις

Διαπίστωσα ότι πολλά έργα είχαν ήδη πωληθεί, ενώ αρκετά ήταν κλεισμένα. Υπήρχαν πολλές πωλήσεις στην κλίμακα τιμών από $10.000 έως $100.000, ενώ ιδιαίτερα καλά είχε πάει η κατηγορία με χαμηλές τιμές από $10.000 έως $20.000. Μιλώντας με εκπροσώπους γκαλερί που θεωρώ αξιόπιστες, έμαθα ότι αρκετές πήγαν καλά. H Pace, για παράδειγμα, ανέφερε ανάμεσα στις πωλήσεις της έναν πίνακα του Nigel Cooke για $250.000, ένα έργο του Adam Pendleton σε 9 μέρη προς $135.000, αλλά και πολύ πιο προσιτά έργα, όπως τους ιδιαίτερους πίνακες του Καναδού Brent Wadden για $35.000 και καινούργιες φωτογραφίες της Nina Katchadourian για $3.500

Σε διάφορες έρευνες έχει φανεί ότι δεν είναι λίγοι οι εν δυνάμει πελάτες που ντρέπονται να ζητήσουν πληροφορίες ή τιμές έργων από τη γκαλερί, οπότε το γεγονός της ξεκάθαρης αναγραφής των τιμών διώχνει ντροπές και κωλύματα. Επιπλέον, συμβάλλει ουσιαστικά στη διαφάνεια της αγοράς της τέχνης, που για πολλούς θεωρείται γκρίζα.

Το γεγονός ότι το Frieze New York Online πήγε εμπορικά καλύτερα από το Art Basel Hong Kong, που επίσης αναβλήθηκε και αντικατέστησε τη ζωντανή έκδοσή του Μαρτίου με διαδικτυακή πλατφόρμα, οφείλεται καταρχήν στο timing: το Art Basel HK έλαβε χώρα τον Μάρτιο, μήνα έξαρσης της πανδημίας, όταν πάρθηκαν τα δρακόντεια μέτρα περιορισμού του ιού. Ένας ακόμη λόγος που το Frieze τα πήγε καλύτερα είναι ότι είχε περισσότερα έργα σε τιμές που οι αγοραστές ήταν διατεθειμένοι να ξοδέψουν για να αγοράσουν τέχνη online. Επιπλέον, το brand του Frieze είναι πιο ευέλικτο και απηχεί σε αγοραστές περισσότερο εξοικειωμένους με την αγορά τέχνης από το διαδίκτυο. Θα ήταν ενδιαφέρον βεβαίως να δούμε το ποιοτικό προφίλ των αγοραστών.

Παρά τη διαδικτυακή έκδοση της Frieze New York, το «ετήσιο» γλυπτό στο Rockfeller Center παραμένει θεσμός @ Shutterstock

Καλή προσπάθεια που χρήζει πολλών βελτιώσεων

Στην πρώτη του διαδικτυακή έκδοση το Frieze NY Online πήγε καλά. Χρειάζεται φυσικά συνεχείς τεχνολογικές βελτιώσεις ώστε να γίνει μια φρέσκια και αξιόπιστη αγοραστική πλατφόρμα. Θα μπορεί να χρησιμοποιήσει software προσομοίωσης και επαυξημένης πραγματικότητας ώστε να πλησιάσει τη ζωντανή εμπειρία. Θεωρώ όμως ότι ευνοημένες ήταν οι γκαλερί που έχουν ήδη δημιουργήσει ένα δυνατό brand name στον χώρο, αφού η επιλογή πλοήγησης δεν γίνεται μέσω διαδρομής αλλά με κριτήρια την γκαλερί, τον καλλιτέχνη ή την τιμή έργου. Συνεπώς, οι πιο γνωστές αίθουσες και οι πιο γνωστοί καλλιτέχνες έχουν περισσότερα «χτυπήματα».

Υπό αυτή την έννοια, λείπει ο αστάθμητος παράγοντας της τύχης που μας φέρνει μπροστά σε μια μέχρι πρότινος άγνωστη αίθουσα και ωθεί να ανακαλύψουμε τους καλλιτέχνες και το πρόγραμμά της. Επιπλέον, λείπει παντελώς η διαλεκτική σχέση των έργων που παρασύρει σε απροσδόκητους συνειρμούς και μυστήριες διαδρομές του μυαλού. 

Στο Frieze Online η διαδρομή είναι μια μεγάλη ευθεία.

TAGS

Βασίλης Ντούπας

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη