© Shutterstock Της Όλινκας Μηλιαρέση-Βαρβιτσιώτη
Πενήντα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα για τους πεζούς και τους ποδηλάτες, 1,9 χλμ. νέων λεωφορειολωρίδων, 5,3 χλμ. οδών και λεωφόρων κλειστά για τα Ι.Χ. Η Πανεπιστημίου με τεράστια πεζοδρόμια και μόλις τρεις λωρίδες κυκλοφορίας οχημάτων (δύο για τα αυτοκίνητα και μία για τα λεωφορεία). Η Βασιλίσσης Όλγας, η Ηρώδου Αττικού, η Αθηνάς, η Μητροπόλεως και ολόκληρη η Ερμού ελεύθερες από Ι.Χ. Ομοίως και η Πλάκα και το Εμπορικό Τρίγωνο (με εξαίρεση, φυσικά, τα οχήματα τροφοδοσίας, εξυπηρέτησης κατοίκων, ξενοδοχείων και δικτύων κοινής ωφελείας).
Τα έργα που ενέκρινε το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας για τον «μεγάλο περίπατο» έρχονται να αποδώσουν στους πολίτες και τους επισκέπτες της πρωτεύουσας (ξανα)κερδισμένο χώρο και να ολοκληρώσουν ένα σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας που έχει πρωτοδιατυπωθεί εδώ και δεκαετίες. Πολλά από αυτά προβλέπονταν ήδη από το πρώτο Ρυθμιστικό της Αθήνας (1983), ενώ μέρος τους υλοποιήθηκε από την Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων, ως επί το πλείστον από το 1997 έως το 2003.
Η υγειονομική κρίση του νέου κορονοϊού ανέδειξε ακόμα περισσότερο την ανάγκη να ανάψει κόκκινο για το αυτοκίνητο και να δοθεί χώρος στην κίνηση των πεζών και των ποδηλάτων. Άλλωστε, το θέμα δεν αφορά μόνο την μποτιλιαρισμένη Αθήνα. Από το Μιλάνο και το Λονδίνο έως το Σαν Φρανσίσκο και την Πόλη του Μεξικού, νέες πρακτικές έρχονται στο προσκήνιο και εκφράζονται μέσα προσωρινούς αλλά και μακρόπνοους σχεδιασμούς με τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων και τη διαπλάτυνση πεζοδρομίων, τη μετατροπή πολυσύχναστων δρόμων σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας, την υιοθέτηση ζωνών χωρίς αυτοκίνητα.
«Θέλουμε περισσότερο δημόσιο χώρο για να επιτύχουμε την κοινωνική αποστασιοποίηση, να αποσυμφορήσουμε τα μέσα μεταφοράς δίνοντας προτεραιότητα στον πεζό, στο ποδήλατο και στα νέα μέσα μικροκινητικότητας, να διασφαλίσουμε τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, μην επιτρέποντας να πλημμυρίσουν και πάλι οι δρόμοι από τα Ι.Χ.», ανάφερε στο δημοτικό συμβούλιο της 11ης Μαΐου ο Κώστας Μπακογιάννης και συνέχισε: «Σήμερα υπάρχει ένα momentum: από τη μια, η βαθιά ανάγκη των δημοτών να ζήσουν σε μια ανθρώπινη, φιλική πόλη. Παράλληλα, ο περιορισμός της κυκλοφορίας δίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας, ώστε να γίνει η προσαρμογή ομαλά».
Οι προσωρινές παρεμβάσεις θα ξεκινήσουν στα τέλη Ιουνίου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των έργων αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2022. Σίγουρα, κάθε αρχή μπορεί να φέρει δυσκολίες και σίγουρα θα πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες. Όμως η εμπειρία από προηγούμενες παρεμβάσεις τέτοιου χαρακτήρα έχει δείξει ότι τελικά προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα. Ποιος θυμάται, αλήθεια, σήμερα την Ερμού ή τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου με αυτοκίνητα;
Η συγκυρία ας γίνει ευκαιρία. Για να περπατήσουμε πιο χαλαρά στις ομορφότερες λεωφόρους και στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας, να επιβραδύνουμε και να εστιάσουμε στις λεπτομέρειες, ν’ αφουγκραστούμε την πόλη απομονώνοντάς την όσο το δυνατόν περισσότερο από το σάουντρακ τον ήχο από τους «αγχωμένους» κινητήρες, να επιστρέψουμε για μακρόσυρτους περιπάτους στο κέντρο με τα (μικρά) παιδιά μας, για να δούμε με διαφορετική διάθεση ακόμη και την καθημερινή μετακίνηση για τις δουλειές μας.
Του Δημήτρη Αθηνάκη
Τύχη αγαθή με είχε οδηγήσει στη θέση του υπεύθυνου Επικοινωνίας του Προγράμματος Πιλοτικής Αναβάθμισης του Εμπορικού Τριγώνου του δήμου Αθηναίων στην τελευταία φάση του, τέλη του 2018 με μέσα του 2019. Με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, το πρόγραμμα, επί δημαρχίας Γιώργου Καμίνη, είχε βάλει στόχο ―και σε μεγάλο βαθμό είχε κατορθώσει― να συγκεράσει την κατασκευή νέων και την ανακατασκευή υφιστάμενων πεζοδρόμων, την αναβάθμιση των υποδομών, την ενίσχυση του πρασίνου και της προσβασιμότητας με την αισθητική αναβάθμιση της περιοχής, την ανανέωση του αστικού εξοπλισμού (έξυπνος φωτισμός, καθίσματα), τη βελτίωση της καθαριότητας (με τη βοήθεια της τεχνολογίας), τις δημιουργικές δράσεις με κατοίκους και επιχειρηματίες, το νέο branding αυτής της παραδοσιακής εμπορικής γειτονιάς που περικλείεται από τις οδούς Λέκκα, Πραξιτέλους, Ευριπίδου, Αθηνάς, Αγίας Ειρήνης-Αθηναΐδος-Περικλέους. Το πρόγραμμα ήταν ένας νέος τρόπος να έρχεται κοντά ―και να συνδημιουργεί― ο δήμος με τον πολίτη, ο δημόσιος με τον ιδιωτικό τομέα· ήταν ο δήμος όπως θα έπρεπε να είναι.
Δημοσιογραφικά, παρακολουθούσα την εξέλιξη των έργων και των δράσεων από το 2017. Μέσα σε περίπου δυόμισι χρόνια, αυτό το τόσο ζωντανό κομμάτι του ευρύτερου ιστορικού και εμπορικού τριγώνου της πρωτεύουσας είχε μετατραπεί σε κάτι που ουδείς είχε ποτέ φανταστεί: 110 στρέμματα δημιούργησαν μία όαση δημόσιου χώρου, απαλλαγμένου από τις καθημερινές και χρόνιες παθογένειες μίας πόλης όπως η Αθήνα.
Ο «Μεγάλος περίπατος της Αθήνας», όμως, όπως έχει ονομαστεί από τον δήμαρχό της Κώστα Μπακογιάννη, είναι άλλης, τεράστιας κλίμακας έργο και δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό που συνέβη στο κομμάτι της πόλης που περιγράφηκε μόλις πριν. Ωστόσο, η μικρογραφία του Τριγώνου, ο δικός του μικρόκοσμος, μπορεί να αποτελέσει έναν πρώτο οδηγό για το τι πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν κατά την υλοποίηση του φιλόδοξου έργου των πεζοδρομήσεων και της απόδοσης χιλιάδων τ.μ. δημόσιου χώρου στον περιπατητή και τον ποδηλάτη. Αυτός ο οδηγός έχει πολλές παραμέτρους και αυτές ―είναι βέβαιο― θα επανεμφανιστούν όσο το έργο θα παίρνει σάρκα και οστά.
Κι αυτό, διότι, σε τέτοιου μεγέθους παρεμβάσεις σε μία πόλη που έχει μάθει να λειτουργεί κατά το δοκούν και με γνώμονα το «έτσι έχουμε συνηθίσει», αυτό που πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν δεν είναι μόνον όσα θα φέρει το μέλλον αλλά και όσα υπάρχουν στο παρόν. Η δημοσιογραφική και προσωπική μου εμπειρία λέει ότι θα χρειαστεί πολλή ―σε σημείο εξάντλησης― επαφή με τους άμεσα «θιγόμενους», κατοίκους και επιχειρηματίες, ώστε όχι μόνο να πειστούν για τη βιωσιμότητα των τεράστιων παρεμβάσεων αλλά και να βρεθούν τα ανταποδοτικά οφέλη από το «ξεβόλεμά» τους.
Δεν θα πρέπει να είναι, δηλαδή, ένα μονόπλευρο έργο ο «Μεγάλος περίπατος της Αθήνας», κατά το οποίο η πρωτεύουσα θα είναι προσβάσιμη με τα πόδια και το ποδήλατο, ο δημόσιος χώρος θα αυξηθεί, το πράσινο, η καθαριότητα και η αισθητική αναβάθμιση θα είναι πλέον μια καθημερινότητα για την οποία θα τρίβουμε τα μάτια μας. Αυτό το μεγαλεπήβολο έργο, που ψηφίστηκε με ευρύτατη πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας, οφείλει να μιλήσει, πόρτα πόρτα, δρόμο δρόμο, με όσους ζουν και επιχειρούν στην έκταση της πόλης που θα γίνει κάτι «άλλο».
Στο Τρίγωνο, ήμασταν διαρκώς «στους δρόμους» προκειμένου να ενημερώνουμε και να ενημερωνόμαστε, να αφουγκραζόμαστε και να παίρνουμε ιδέες, να ακούμε τα εξ αμάξης και τα συγχαρητήρια, να πείθουμε και να πειθόμαστε, να προχωρούμε, να μένουμε στάσιμοι και να ξαναξεκινούμε. Εργαζόμασταν για να φέρουμε το «νέο», διατηρώντας το «παλιό»· παλεύαμε να τους βάλουμε όλους στο παιχνίδι, ώστε η πόλη να λειτουργεί προς όφελος όλων ― όλων.
Είναι ανάγκη ―και θα το αποδείξει η ίδια η πραγματικότητα αυτό― να βρεθούν οι λύσεις που θα αυξήσουν την εμπορική και τουριστική κίνηση στην περιοχή των παρεμβάσεων, αλλά δεν θα «ξηλώσουν» όλα όσα κρατούν την Αθήνα ζωντανή σε αυτά τα σημεία δεκαετίες επί δεκαετιών· κι αυτό, διότι ανάπτυξη δεν είναι μόνον η εστίαση, η φιλοξενία, τα ρούχα και τα παπούτσια· ανάπτυξη σημαίνει να είναι βιώσιμο το παρελθόν και το παρόν με προσαρμογή στο μέλλον.
Αν είναι αναγκαία η πεζοδρόμηση που προβλέπεται στον «Μεγάλο περίπατο της Αθήνας»; Ούτε λόγος. Αν έχει ληφθεί η μέριμνα για να μη μετατραπεί το κέντρο της πόλης σε μία «απέραντη πλατεία Αγίας Ειρήνης», όπως ανέφερε ο πολεοδόμος Άρης Καλαντίδης; Αυτό θα φανεί από τη σημασία που θα δώσει ο δήμος και οι υπηρεσίες του σε αυτή την ελπιδοφόρα αναφορά περί συνεχούς επαναξιολόγησης των παρεμβάσεων, αλλά και από τη διαβούλευση που θα λάβει χώρα το επόμενο διάστημα· όπως και από τις κοινωνικές, οικονομικές, αρχιτεκτονικές (;) και πολεοδομικές μελέτες που θα συσταθούν και θα υλοποιηθούν. Αν θα γίνει το κέντρο της Αθήνας πρότυπο ελεύθερης μετακίνησης και προσβασιμότητας; Ναι, μπορεί να γίνει ― πρέπει να γίνει.
Στο Πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης του Εμπορικού Τριγώνου του δήμου Αθηναίων είχαμε μάθει ότι δεν μπορείς να παρεμβαίνεις στη ζωή των κατοίκων και των επιχειρηματιών ―ακόμη και προς αδιαμφισβήτητο όφελός τους― αφήνοντάς τους στην απέξω. Είχαμε, όμως, μάθει ότι χρειάζεται υπομονή ―απ’ όλες τις πλευρές―, ώστε να φανούν τα αποτελέσματα. Θυμάμαι έναν παλαιό έμπορο της οδού Πολυκλείτου να επικαλείται θεούς και δαίμονες ―εκφράζοντας μεγάλο μέρος των παραδοσιακών εμπόρων της γειτονιάς― στην αρχή των παρεμβάσεων· στο τέλος, κατέστη ένας από τους θερμότερους πρεσβευτές τους.
Ο «Μεγάλος περίπατος της Αθήνας» είναι ένα σπουδαίο έργο για την ελληνική πρωτεύουσα. Ή, μάλλον, μπορεί να γίνει. Θα γίνει;
TAGS
