Ένας θάνατος, και μάλιστα υπ’ αυτές τις συνθήκες, της ακραίας αστυνομικής βίας, προκαλεί, και δεν γίνεται αλλιώς, εκτός από επιπλέον βία, πολύμορφες αντιδράσεις. Οι καλλιτέχνες, κατεξοχήν παρεμβατικοί δρώντες, δεν θα μπορούσαν να μείνουν αδρανείς. Ο θάνατος του George Floyd αποτέλεσε άλλη μία αφορμή ―στις τόσες που έχουν σημειωθεί στις ΗΠΑ― για την ανάδειξη του χρόνιου, βαθέος προβλήματος της θέσης των Αφροαμερικανών στις πολιτείες του Νότου, και όχι μόνο σε αυτές. Ο κόσμος μπορεί να αλλάζει, μπορεί να δέχεται επιθέσεις από «αόρατους» εχθρούς, όπως είναι ο Covid-19, ωστόσο ορισμένα ζητήματα έρχονται και επανέρχονται. Αυτό είδαμε τις τελευταίες ημέρες στη Μινεάπολη και σε πολλές άλλες πόλεις των ΗΠΑ.

Διαδηλωτές στην πλατεία Foley στη Νέα Υόρκη © Yuki Iwamura/AP/Shutterstock

«Θέλαμε να τον παρουσιάσουμε ως ήρωα, όχι ως μάρτυρα», δήλωσε ο Cadex Herrera, ένας από τους καλλιτέχνες που δημιούργησαν την τοιχογραφία προς τιμήν του George Floyd στον τοίχο του καταστήματος όπου ο 46χρονος φέρεται να προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων. «Θέλαμε να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα τον ξεχάσει κανείς», συμπλήρωσε. Πράγματι, η τοιχογραφία του νεκρού Αφροαμερικανού, εκείνου που φώναζε «δεν μπορώ να αναπνεύσω» λίγο προτού εκπνεύσει, αποτελεί πλέον μνημείο ―θύμηση και ανάμνηση― της θανάσιμης βίας, που περισσότερη βία προκαλεί. Μάλιστα, ο Wing Young Huie, καλλιτέχνης που «τρέχει» τη Third Space Gallery ―που συμμετέχει στην πρωτοβουλία Power Tree Quilt, που οργανώνεται από το Million Artist Movement κατά του ρατσισμού― στο σημείο της δολοφονίας, αναφέρει ότι ήδη χιλιάδες κόσμου συγκεντρώνονται εκεί και διαβάζουν ποιήματα, βγάζουν λόγους και παρουσιάζουν περφόρμανς προς τιμήν του δολοφονηθέντος. «Η τέχνη βοηθάει στην επούλωση των ανθρώπων».

Τις προηγούμενες ημέρες, ο Jammie Holmes, καλλιτέχνης που ζει και εργάζεται στο Ντάλας, προέβη σε μία συγκινητική καλλιτεχνική κίνηση: αεροπλάνα, με πανό που φέρουν τα τελευταία λόγια του Floyd που καταγράφηκαν στο βίντεο που τον δείχνει να παρακαλάει για τη ζωή του την ώρα που ο αστυνομικός Derek Chauvin τον έπνιγε, πέταξαν πάνω από τη Νέα Υόρκη, το Ντάλας, το Λος Άντζελες, το Μαϊάμι και το Ντιτρόιτ. «Όπως αμέτρητοι σιωπηλοί και φοβισμένοι νεαροί μαύροι, έχω πέσει θύμα αστυνομικής βίας σε πολλές περιπτώσεις στη ζωή μου. Κάποια στιγμή, θα συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούν να μας σκοτώσουν όλους», είπε ο ίδιος.

Η θέση των μουσείων

Την ίδια στιγμή, ορισμένα από τα σπουδαιότερα μουσεία των ΗΠΑ έχουν ήδη εκδώσει ανακοινώσεις για τη δολοφονία του George Floyd. Μεταξύ αυτών, το Art Institute του Σικάγου, το Brooklyn Museum της Νέας Υόρκης, το California African American Museum του Λος Άντζελες, το Getty Museum του Λος Άντζελες, το Guggenheim Museum της Νέας Υόρκης, το Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης, το Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης, η National Gallery of Art και το Whitney Museum.

Μάλιστα, το National Museum of African American History and Culture του Smithsonian εγκαινίασε μία νέα διαδικτυακή πύλη για να επεκτείνει τη συζήτηση περί φυλής και καταγωγής. Η πύλη, με την ονομασία Talking About Race, με πολυμέσα και δράσεις, άρθρα και ερωτηματολόγια διερευνά τον ρατσισμό και τη φυλετική ταυτότητα και τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώνουν την κοινωνία. Αφορμή, ο θάνατος της Breonna Taylor στο Λούισβιλ του Κεντάκι, η λευκή γυναίκα που κάλεσε την άμεση δράση επειδή ένας μαύρος birdwatcher τής ζήτησε να φορέσει λουρί στον σκύλο της στο Central Park της Νέας Υόρκης, αλλά ασφαλώς και η δολοφονία του George Floyd, που επέσπευσε τη δημιουργία της διαδικτυακής πύλης που είχε προγραμματιστεί για το ερχόμενο φθινόπωρο.

Το Met της Νέας Υόρκης © AP Photo/Bebeto Matthews

Αντιδράσεις για τις… αντιδράσεις των μουσείων

Ωστόσο, δεν έλειψαν οι οξείες αντιδράσεις για την αρχική θέση που πήραν δημοσίως ―ως επί το πλείστον μέσω των social media― πολλά από τα προαναφερθέντα ιδρύματα, κυρίως διότι δεν ανέφεραν πουθενά τον θάνατο του George Floyd και το κίνημα Black Lives Matter· αντιδράσεις που ώθησαν τα μουσεία να προβούν σε διορθωτικές δηλώσεις. Συγκεκριμένα, για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, δέκτες ισχυρών αντιδράσεων έγιναν το Getty Museum του Λος Άντζελες, που απολογήθηκε, το Museum of Modern Art του Σαν Φρανσίσκο που δημοσίευσε έργο του Glenn Ligon στο Instagram το Σάββατο μόνο με ένα απόσπασμα από τον καλλιτέχνη, ενώ πολλά επικριτικά σχόλια δέχτηκε το Met της Νέας Υόρκη για «υποτονική» ανάρτηση στο Facebook και για «σιωπή» επί του φλέγοντος ζητήματος στην «ουδέτερη» ανάρτησή του στο Instagram.

Βανδαλισμοί μνημείων

Το βανδαλισμένο μνημείο στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα © Jay Reeves/AP/Shutterstock

Παράλληλα, όμως, σημειώθηκαν και βανδαλισμοί μνημείων σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ εν μέσω των διαδηλώσεων με αφορμή τη δολοφονία του George Floyd. Δίχως αυτό να δικαιολογεί οτιδήποτε, τα μνημεία που δέχθηκαν επιθέσεις είχαν κυρίως να κάνουν με τον αμερικανικό εμφύλιο και άλλα που καταδεικνύουν την ανωτερότητα των λευκών. Μεταξύ αυτών, ένα άγαλμα του ναυάρχου του Ναυτικού της Συνομοσπονδίας κατά τον εμφύλιο Charles Linn στο ομώνυμο πάρκο στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, ένα άγαλμα του στρατηγού Robert E. Lee μπροστά από το ομώνυμο γυμνάσιο στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, μνημεία και αγάλματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο National Mall της πρωτεύουσας Ουάσιγκτον, το μνημείο The Pioneers ―μέρος μιας σειράς μνημείων που βρίσκονται στη γέφυρα DuSable στη λεωφόρο Michigan του Σικάγου―, το κενοτάφιο προς τιμήν της μάχης του Άλαμο στο Σαν Αντόνιο που απεικονίζει τις μάχες του 1836 υπέρ της ανεξαρτησίας του Τέξας από το Μεξικό, και το χάλκινο γλυπτό του Gregory Ragland, υπό τον τίτλο «Serve and Protect», του 2013, στο Σολτ Λέικ Σίτι, προς τιμήν της αστυνομίας και άλλων υπηρεσιών προστασίας, που βρίσκεται στον περίβολο του Public Safety Building.

TAGS

Δημήτρης Αθηνάκης

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη