Ενώ περιμένουμε μια απόφαση-σταθμό για τον πολιτικό μας πολιτισμό στη δίκη της Χρυσής Αυγής, η έκθεση 6 Φόνοι εν καιρώ Ειρήνης του Νίκου Γιαβρόπουλου στο Γιαλί Τζαμί των Χανίων έρχεται την κατάλληλη στιγμή, για να μας φέρει αντιμέτωπους με τον βαθμό κανονικοποίησης της βίας στην εποχή μας και των ολέθριων αποτελεσμάτων που αυτή μπορεί να έχει.

Έξι βίντεο-προβολές σε ημικυκλική διάταξη παρουσιάζουν «εν χορώ» ισάριθμα τρίπτυχα με πρόσωπα που υπήρξαν θύματα διαφορετικών μορφών βίας και απασχόλησαν έντονα το πανελλήνιο κατά τα «χρόνια της κρίσης» (2008-2018). Με χρονολογική σειρά: Αλέξης Γρηγορόπουλος, Σαχζάτ Λουκμάν, Παύλος Φύσσας, Βαγγέλης Γιακουμάκης, Ζακ Κωστόπουλος/Zackie Oh και Ελένη Τοπαλούδη στέκουν ως σύμβολα της κρατικής και ρατσιστικής βίας, της βίας των ταγμάτων εφόδου του παρακράτους, του εκφοβισμού, της βίας κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και της σεξουαλικής βίας αντίστοιχα. «Έφυγαν» από τα χέρια ανθρώπων που ισχυρίστηκαν ότι έγινε «κατά λάθος», ότι δεν είχαν πρόθεση να σκοτώσουν -λες και αυτό αλλάζει το γεγονός ότι οποιαδήποτε μορφή απρόκλητης βίας απέναντι στον οποιονδήποτε Άλλο δεν είναι αποδεκτή.

Τα τρίπτυχα συμπληρώνονται από το μέσο με το οποίο δολοφονήθηκε ο καθένας (σφαίρα, μαχαίρι, σκοινί, πέτρα, πέος) και δίπλα του την ελληνική σημαία ανεστραμμένη. Προβάλλονται πάνω σε λευκά πάνελ με ανάγλυφα θραύσματα αρχαιοελληνικών μορφών. Το ερώτημα είναι ξεκάθαρο: αυτή την Ελλάδα θέλουμε; Μια χώρα που από μήτρα του πολιτισμού, όπως προωθείται διαχρονικά στο εξωτερικό, μέρα με τη μέρα οδηγείται στο εσωτερικό της στην αποκτήνωση λόγω έλλειψης παιδείας;

Εικόνα από βίντεο της εγκατάστασης 6 Φόνοι εν καιρώ Ειρήνης. Παραχώρηση: Νίκος Γιαβρόπουλος

Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της γρήγορης κατανάλωσης ειδήσεων, ο Νίκος Γιαβρόπουλος έχει φτιάξει μια εγκατάσταση-φόρο τιμής στο χαμό έξι ανθρώπων, ώστε να μην ξεχαστούν ούτε αυτοί ούτε η πολιτική διάσταση των φόνων τους. Όσο οι δράστες πέφτουν «στα μαλακά» από το ποινικό σύστημα, οι δίκες για τα εγκλήματα παίρνουν χρόνια να ολοκληρωθούν και οι υπόδικοι κυκλοφορούν ελεύθεροι, τόσο μειώνεται η βαρύτητα των πράξεών τους στο συλλογικό υποσυνείδητο, το οποίο βομβαρδίζεται καθημερινά από εικόνες βίας και καταλήγει να τις συνηθίζει. Μέσα σε αυτό τον καταιγισμό οπτικών ερεθισμάτων, ο καλλιτέχνης απομονώνει και αναδεικνύει τον πολιτικό χαρακτήρα εκείνων που, για διαφορετικούς λόγους το καθένα, συγκίνησαν και κινητοποίησαν μαζικά την κοινή γνώμη. Έτσι, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του πολιτικού διαμεσολαβητή (agent), επιχειρεί να διατηρήσει τη μνήμη και τη σημασία τόσο των συμβάντων όσο και του αποτυπώματος που άφησαν στην κοινωνία.

Στη μέση του ημικυκλίου εν είδει χορού αρχαιοελληνικού δράματος που σχηματίζουν οι προβολές, βρίσκεται ένας μετρονόμος, στο ρυθμό του οποίου εναλλάσσονται οι εικόνες. Όταν η εγκατάσταση είχε παρουσιαστεί στην Art Athina 2019, ο ήχος χανόταν στη βουή του πλήθους -τώρα που το έργο δεσπόζει μόνο του σε έναν ιστορικό πρώην χώρο λατρείας, αναδεικνύεται σε κυρίαρχο στοιχείο του. Μαζί με την υποβλητική ατμόσφαιρα από το ημίφως που δημιουργούν οι βιντεο-προβολές στο σκοτεινό Γιαλί Τζαμί, ο έντονος χτύπος δίνει την αίσθηση μιας δυσοίωνης αντίστροφης μέτρησης: σα να μετρά τον χρόνο μέχρι το επόμενο έγκλημα εάν δεν αλλάξει η στάση μας συνολικά ως κοινωνία απέναντι στη βία.

Τελικά, εν όψει της νέας κρίσης που φέρνει ο κορονοϊός, ο Γιαβρόπουλος μας προκαλεί να αναλογιστούμε αν αντέχουμε να ζήσουμε τα ίδια και χειρότερα ή αν είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε νοοτροπία.

Νίκος Γιαβρόπουλος, 6 Φόνοι εν καιρώ Ειρήνης / Γιαλί Τζαμί, Ενετικό Λιμάνι Χανίων, έως 25 Σεπτεμβρίου

TAGS

Αννίτα Αποστολάκη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη