Η έκθεση «Πολιτικά Σχέδια», του καλλιτέχνη και πανεπιστημιακού Δημήτρη Σεβαστάκη είναι μία παρουσίαση με πολύ-επίπεδα νοήματα που ξεκινούν από και καταλήγουν σε μία ευρεία αντίληψη της πολιτικής: την πολιτική ως δημόσιο και ιδιωτικό βίο, ως έκφραση του ανθρώπινου ψυχισμού, ως εξωτερίκευση μίας προσωπικότητας, ως δημιουργία και επομένως ως ένα πεδίο όπου συγκατοικούν αντιφάσεις, συγκρούσεις και αμφισημίες.
Επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και ίσως δεν είναι τυχαίο ότι ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το δοκιμασμένο στην δουλειά του μέσο της προσωπογραφίας. Στην προσωπογραφία εξάλλου συναντώνται βλέμματα αναδύονται δηλαδή σχέσεις, αλληλεπιδράσεις. Εκφραστικό μέσο είναι το σχέδιο με υλικά τα μολύβια και ενίοτε τα μελάνια.
Τα «πορτρέτα» των πολιτικών που ο Σεβαστάκης σχεδίαζε κυρίως κατά την κοινοβουλευτική του σταδιοδρομία και τις ώρες αγορεύσεων στην Βουλή είναι τα πιο αναγνωρίσιμα. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο καλλιτέχνης διαρρηγνύει το αναγνωρίσιμο, τους ρόλους και τις ταυτότητες για να φωτίσει την εσωτερική, συγκρουσιακή πλευρά των ανθρώπων που ασκούν «πολιτική». Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι μόνο οι πολιτικοί κατά επάγγελμα αλλά και άνθρωποι επιδραστικοί, είτε αυτοί είναι καλλιτέχνες – εξ’ ου και τα πορτρέτα καλλιτεχνών όπως ο Μόραλης ή ο Daniel Spoerri – ποιητές, άνθρωποι με σημαντικό ρόλο στον πολιτισμό όπως ο Χρήστος Λαμπράκης. Οι αυτοπροσωπογραφίες του καλλιτέχνη προσθέτουν όμως και μια άλλη διάσταση: Υποδηλώνουν την προσωπική ματιά και υπενθυμίζουν ότι κάθε θέαση είναι και μια προβολή του ίδιου μας του εαυτού.
Η «συγκατοίκηση» όλων αυτών των προσώπων που συμπεριλαμβάνει ακόμα και πρόσωπα από την οικογένεια του καλλιτέχνη θίγοντας έτσι εμμέσως και την οικογενειοκρατία ως μία μορφή πολιτικής, δημιουργεί μία στοχαστική και ανθρώπινη απόδοση της πολιτικής ως κάτι πολύπλευρο, ευάλωτο, αινιγματώδες και όχι ως έναν μονοδιάστατο, δημόσιο ρόλο που κατά κανόνα χαρακτηρίζει το επάγγελμα του πολιτικού. Το θέμα δεν είναι ούτε η αθώωση ούτε η εξιδανίκευση της πολιτικής ευθύνης – η έκθεση δεν στέκεται σε ρηχούς σχολιασμούς, σε πρόσωπα και γεγονότα. Η ίδια η σύνταξη της έκθεσης το καταφέρνει: τα μέρη/κάθε πορτρέτο γίνεται μέρος ενός συνόλου καθώς σε κάθε κάδρο ο καλλιτέχνης τοποθετεί διαφορετικά πορτρέτα που συνδέονται μέσω συνειρμών.
Τα πορτρέτα γίνονται η προσωποποίηση εννοιών , οι λέξεις σε μία ιστορία όπου τα νοήματα οδηγούν το ένα στο άλλο. Οι τίτλοι, δηλαδή οι λέξεις βρίσκονται μέσα στο έργο. Η πραγματικότητα είναι γριφώδης, ρέουσα και συνεχώς υπό διαπραγμάτευση, η αλήθεια βρίσκεται στις ρηγματώσεις – εκεί που συναντώνται οι σχέσεις, οι συγκρούσεις – δεν αποκαλύπτεται με ένα πρόσωπο. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το σχέδιο, ένα μέσο ακαδημαϊκό (το σχέδιο ως αντιγραφή της πραγματικότητας όπως γινόταν στις ακαδημίες των τεχνών) αλλά και ένα μέσο που έχει συνδεθεί με την καλλιτεχνική διαδικασία, την σωματικότητα. Το σχέδιο είναι η καταγραφή του ίχνους, της απουσίας που για να υπάρξει υπονοεί την παρουσία. Τα σχέδια, με αυτήν την έννοια είναι «πολιτικά», καταγράφουν τον ψυχισμό, την διαδικασία, την τέχνη ως δράση, το ίχνος του καλλιτέχνη.
Ο καλλιτέχνης επιχειρεί δηλαδή και έναν σχολιασμό για την ίδια την τέχνη και το σχέδιο. Σύμφυτο με αυτήν την έννοια της διαδικασίας, του χρόνου είναι και η έννοια της παρατήρησης. Ο καλλιτέχνης παρατηρεί προσεκτικά τους ανθρώπους που ζωγραφίζει και καλεί τον ίδιο τον θεατή να κάνει το ίδιο. Υποδεικνύει έτσι την σημασία του χρόνου, της διάρκειας, της σκέψης που βαθαίνει με την επισταμένη προσοχή. Σε καιρούς περισπασμών, selfies και μία ρηχής απόδοσης της ατομικότητας, αυτή η εμβάθυνση στις εικόνες, τα πρόσωπα και τα νοήματα που μας περιβάλλουν είναι ίσως και η πιο επίκαιρη πλευρά της έκθεσης. Η έκθεση δεν ασχολείται με πρόσωπα και πράγματα αλλά με έναν τρόπο σκέψης, μία οπτική σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο γύρω του. Συμπυκνώνει πολλές σκέψεις γεγονός που ίσως μπερδέψει τον θεατή από την άλλη όμως προσφέρει μία θέα στην αναμφισβήτητη αξία της προσεκτικής ματιάς.
Η έκθεση «Πολιτικά Σχέδια» του Δημήτρη Σεβαστάκη στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ, Αμερικής 13, διαρκεί μέχρι τις 31 Οκτωβρίου.
TAGS
