1. Ποιες είναι οι βασικές αρχές της εικαστικής σου πρακτικής;
Ναι μεν εικαστικός, αλλά και επαγγελματίας θεατής.
Ο τόπος πάντα προσδιορίζει τη σκέψη και το έργο.
Η παρατήρηση και επεξεργασία των ευρημάτων αυτής είναι το ήμισυ της δουλειάς μου. Ο διάλογος, η συνεργασία, η χρήση της ιστορίας της τέχνης ως μέσο και η άναρχη ανάγνωση αυτής διακόπτοντας τον διορθωτικό ρόλο που παίζει το μυαλό όταν βρίσκεται αντιμέτωπο με αινίγματα του βλέπειν.
Αστειευόμενη, σε μια πρόσφατη συζήτησή που είχα με τον φίλο, θεωρητικό και επιμελητή Σωτήριο Μπαχτσετζή, ανέφερα πως με ξεμυαλίζει η σκέψη – πως κατά μεγάλο ποσοστό η τέχνη μέχρι και το 1945, από μία οικολογική προσέγγιση, είναι βιοδιασπώμενη ύλη. Υποθετικά αυτό θα είχε τεράστιο ενδιαφέρον σαν μελλοντική ανασύνταξη της ιστορίας. Με ενδιαφέρει η συμβίωση της έννοιας και της ύλης οντολογικά αλλά και φαινομενολογικά. Επίσης, η μελέτη της κινησιολογίας του ‘φτιάχνω’ και η διαδρομή που καλύπτει ο θεατής για να φτάσει στο έργο. Δεν είναι μια παθητική διαδρομή αλλά ενεργή και έχει να κάνει με το σώμα στον ίδιο χώρο με το θέμα. Απλά πράγματα, που η έλλειψη τους τώρα φαντάζει εκκωφαντική.
2. Από πού αντλείς έμπνευση;
Εάν ήταν τηλεφωνική η συνέντευξη θα σου απαντούσα από το ‘αντρικό γυμνό’ και τον ήλιο. Σε αυτό το πλαίσιο θέλοντας να αποφύγω επεξηγήσεις που θα παρέπεμπαν στο μεσαίωνα, θα σου πω πρώτον από το χιούμορ και δεύτερον από το διάλογο με ανθρώπους που έχουν καταπιεί τον ήλιο και λάμπουν τα μάτια τους. Με εμπνέουν οι άνθρωποι που έχουν πάθος, όνειρα, δίψα για κάτι, που σέβονται τους άλλους, που διαφωνούν, που έχουν θάρρος και θράσος, που τους διακρίνει η επιμονή και η πειθαρχία, που ο λόγος τους έχει μπέσα, αυτοί που εξελίσσονται, που χαίρονται με τη χαρά του άλλου, και δε ντρέπονται. Αυτοί που αγαπούν, χορεύουν, πίνουν, τρων, που είναι του βουνού και της θάλασσας και πιάνουν τα χέρια τους.
Με συγκινεί πόσο άρτιοι και γενναιόδωροι είναι οι τεχνίτες που κατά καιρούς χρειάζεται να συνεργαστώ για τη υλοποίηση ενός έργου στην Ελλάδα. Είναι πηγή έμπνευσης η πρακτική σοφία που έχουν αποκομίσει μέσα στο χρόνο και τη μοιράζονται απλόχερα. Μέσα από τέτοιου είδους συνεργασίες αντανακλάται μία εκλεπτυσμένη πτυχή ενός οικοσυστήματός που συνθήκης αυτής είναι να παραμένει αφανής.
Επίσης θα ήθελα να επισημάνω πόσο πολύτιμη και εποικοδομητική είναι η διαφωνία πάνω σε μια συνεργασία και πως ο διάλογος, το πάθος και η ενέργεια ενός συνεργάτη είναι βασική παράγοντες τριβής και εξέλιξης παράλληλα. Είναι κουραστικό μόνο να συμφωνείς, όπως επίσης είναι εξαντλητικό να διαφωνείς δίχως επιχειρήματα.
3. Με τι καταπιάνεσαι αυτή την περίοδο;
Η πανδημία με πέτυχε σε μια στιγμή που είχα ξεκινήσει δυο απαιτητικές εγκαταστάσεις οι οποίες, θέλω να πιστεύω, θα ολοκληρωθούν έως το τέλος Αύγουστου με όλες τις δυσκολίες που έχουν προκύψει. Η διαδικασία του ΄υλοποιώ΄ είναι σαν το διαλογισμό, δεν διακόπτεται για κανένα λόγο και από κανέναν.
Παράλληλα ακόμα περιμένω να παραλάβω έναν ευθύ λειαντήρα, ένα set Dremel και ένα καγιάκ που κάνουν το γύρο της Ελλάδας μέσα στο lockdown. Δε σου κρύβω, έπαιξα λίγο χαρτιά, που αγαπώ πολύ, αλλά με έτρωγε και το να ταξιδέψω. Κι έτσι ξεκίνησα αρχές Νοεμβρίου τη σύνταξη και της συνεντεύξεις ή όπως αλλιώς τις αποκαλώ «mental holidays» του THE ΤΕΛΟΣ SOCIETY PRESS, Vol. II | Educational Heurism II.
Το 2019 ίδρυσα τη THE ΤΕΛΟΣ SOCIETY, Arts & Culture Research Lab Observatorium, μια ΑΜΚΕ που καταπιάνεται με τη έρευνα και τη καταγραφή πάνω στη τέχνη και το πολιτισμό στην Ελλάδα και την ευρύτερη Μεσόγειο. Σκοπός μου είναι η προώθηση του υλικού που εκδίδεται μέσα από το THE ΤΕΛΟΣ SOCIETY PRESS και η ένταξή του στην ύλη εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σχολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το έχω ξανακάνει στο παρελθόν με το Boot Print, απλά τότε η ατζέντα και άμεση γεωγραφία μου ήταν εντελώς διαφορετική.
4. Πως έχει επηρεάσει η κατάσταση που ζούμε τη δουλειά σου; Ποιοι είναι οι τρόποι διαφυγής σας;
Ταλαντεύτηκα μέχρι να βρω και πάλι υγιείς δημιουργικές διέξοδούς, να επαναπροσδιορίσω στόχους, και να βρω μηχανισμούς και σχέσεις που με βοηθούν να εξελίσσομαι και να μαθαίνω.
Όσο για εκθέσεις και πρότζεκτς που ήταν στο στάδιο παρουσίασης, στο δεύτερο lockdown ίσα ίσα προλάβαμε να εγκαινιαστεί και να παραμείνει ανοιχτή μόνο για μια μέρα η Biennale de collectifs et lieux d’artistes Carbone 20 στο St. Etienne, στη Γαλλία οπού συμμετείχα με μία ομάδα καλλιτεχνών που έχει δημιουργήσει εδώ και πολλά χρόνια ο επιμελητής και στενός μου συνεργάτης, Abdellah Karroum. H έκθεση «The Right to Silence» σε επιμέλεια της Σωζίτα Γκουντούνα στο John Jay College of Criminal Justice, CUNY στη Νέα Υόρκη το περασμένο μήνα εγκαινιάστηκε ψηφιακά. Τα αντανακλαστικά μας καλούνται να επινοήσουν εναλλακτικές που συμβαδίζουν με τις συνθήκες που διανύουμε.
Τα μέτρα καθαυτά πλήττουν όλους μας. Η κοινωνικοποίηση μας είναι παράγοντας ζωτικής σημασίας. Έτσι λοιπόν δεν ασπάζομαι την άποψη μερικών κοινωνιοπαθών πoυ υποστηρίζουν πως τίποτα δεν έχει αλλάξει στη ζωή μας και πως όλα είναι καλώς καμωμένα, γιατί σαν άποψη με τρομάζει αλλά ούτε κεντάω περίτεχνα στολίδια στις μάσκες μιας χρήσης.
Πέρα από αυτό, είναι μέρος της πρακτικής μου να αποσύρομαι, και άλλοτε να απομακρύνομαι μπαίνοντας σε αυστηρή δίαιτα του βλέπειν, άρα στη προκυμμένη περίπτωση η θάλασσα και το χειμερινό μπάνιο είναι ο καθημερινός τρόπος διαφυγής μου. Όταν μπαίνω στους 15οC θερμοκρασία νερού για 20 λεπτά τα ξεχνάω όλα. Τρώω και μια σοκολάτα μετά. Έτσι κάθε μέρα σβήνω ότι παρασιτικό μπορεί να έχει διεισδύσει στο νου μου.
5. Θεωρείς ότι η Ελλάδα παρέχει το κατάλληλο περιβάλλον για τους καλλιτέχνες;
Δημήτρη, εδώ και μια δεκαετία, από όσο γνωρίζω και από τότε που επανεντάχθηκα στην Ελλάδα, εικαστικά φαντάζει σα να βρισκόμαστε στο στάδιο του κουρδίσματος μιας ορχήστρας πριν τη παράσταση. Ο εξάρχων (πρώτο βιολί) ζητά από το όμποε λα και η ορχήστρα όταν κρίνει σκόπιμο θα κουρδίσει πάνω στη λα. Είναι καθαρά θέμα συντονισμού και συγχρονισμου. Νομίζω πως αυτή η διηνεκής διαπαφή εννοιολογικά και μόνο έχει τεράστιο ενδιαφέρον ως σύνθεση. Η άσκηση που έχει προηγηθεί είναι απαραίτητη, και δημιουργεί χώρο. Δεν υπάρχει πρέπει, όταν συλλογικά υπάρξει λόγος και νόημα για τη λα, θα παιχτεί και καλό είναι να την αποδώσουμε στους ακούραστους καλλιτέχνες της.
Δε μπορώ όμως να μιλήσω για τους καλλιτέχνες γενικά, δίχως να θίξω το θέμα της βιομηχανίας του πολιτισμού. Αυτό το τελευταίο παράγεται, και ό,τι παράγεται αμείβεται, στηρίζεται και επικοινωνείται. Έχω την αίσθηση πως μέσα από το διηνεκές κούρδισμα θα απαλλαχθούμε από συμβατά μοντέλα δημιουργικής επιτυχίας, και ευημερίας. Είναι κομβική στιγμή για αυτόν ακριβώς τον αυτοπροσδιορισμό.
Όταν η Ελλάδα είναι επιλογή, και όχι εναλλακτική, και ο καλλιτέχνης συμμετέχει, ναι τότε βρίσκεται στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.
6. Μια ευχή για το μέλλον;
Πρωτίστως να ολοκληρώσω τα δύο έργα που προανέφερα.
Σε ατομικό επίπεδο, έχω όρεξη για μια in-situ εγκατάσταση, στο κάτω κάτω αυτό με ενδιαφέρει περισσότερο ή ένα ομαδικό πρότζεκτ που ξεφεύγει από τα όρια της έκθεσης. Είναι τόσο ωραία στιγμή να δραπετεύσει η τέχνη από κάθε λογής white cube. Η ευρηματικότητα των νέων καλλιτεχνών νομίζω θα χαράξει μία εντελώς διαφορετική πορεία από τη δική μου γενιά.
Μέσα στο 2021, εύχομαι να υλοποιήσω δύο πρότζεκτ που πλαισιώνονται από μεγάλες ομάδες κυρίως Ελλήνων καλλιτεχνών και επιμελητών. Όπως επίσης την έκδοση ενός βιβλίου που καταγράφει τη προσφορά στο χώρο της τέχνης και το έργο που παράγουν και προάγουν πλατφόρμες που έχουν ιδρύσει εικαστικοί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Σε συλλογικό πλαίσιο, θα ακουστεί ως κλισέ αλλά χρειάζεται μία επικαιροποιημένη στρατηγική οικονομικής στήριξης ατομικά για εικαστικούς έστω, μέσω ανάθεσης έργων από ιδιώτες ή από φορείς του δημοσίου και ένα πλάνο στήριξης των ΑΜΚΕ. Σχετικά με τις ΑΜΚΕ τα ποσά που προσφέρουν ιδρύματα και οργανισμοί σε σχέση με τα παραδοτέα που απαιτούνται είναι μόνο λογικό να συγκλίνουν με τις εργασιακές συνθήκες που θα προκύψουν από αυτές. Συχνά καλούμαστε να καλύψουμε κενά πατώντας πάνω σε φιλίες, ζητώντας χάρες. Εν πάση περιπτώσει, όταν καρπωνόμαστε λογότυπα οργανισμών από τη μία, κάλο είναι να μην παραλείπουμε να γνωστοποιούμε και να επικοινωνούμε τη απλήρωτη προσφορά εργασίας μελών της ομάδας αναγνωρίζοντάς την ως χορηγία. Αυτό είναι δική μας ευθύνη και μεγάλη παράλειψη.
TAGS
