Tα τελευταία χρόνια οι μαύροι καλλιτέχνες έχουν φέρει επανάσταση στη σύγχρονη εικαστική σκηνή με την είσοδό και τον επαναπροσδιορισμό των χώρων πολιτισμού από τους οποίους είχαν εξαιρεθεί για πολλές δεκαετίες. Καταρρίπτοντας τα εμπόδια που έθετε ο κανόνας της Δυτικής θεωρίας της τέχνης, έχουν πλέον κατορθώσει να αποκτήσουν το δικό τους μερίδιο στον κόσμο της τέχνης.

Μέσα από τα έργα τους, ορισμένοι από αυτούς πραγματεύονται ιστορικά θέματα, άλλοι σχολιάζουν την σύγχρονη πραγματικότητα , ενώ οι περισσότεροι στην πορεία τους έχουν αναγκαστεί να ξεπεράσουν τα εμπόδια του κόσμου της τέχνης που οι λευκοί συνάδελφοί τους δεν χρειάστηκε ποτέ να αντιμετωπίσουν. Πολλοί έχουν φοιτήσει σε σχολές καλών τεχνών, άλλοι έλκονται σε μη-δυτικές μορφές τέχνης και άλλοι αψηφούν εντελώς την κατηγοριοποίηση. Πέρα από ονόματα όπως ο Kerry James Marshall και ο David Hammons που πιάνουν αστρονομικά ποσά, όταν εμφανίζεται έργο τους σε δημοπρασία, αποφασίσαμε να δούμε κάποιους πιο νέους μαύρους καλλιτέχνες που προσελκύουν το ενδιαφέρον των συλλεκτών.

Ο Titus Kaphar (γεν.1976) είναι ένας καλλιτέχνης ο οποίος είδε την αξία των έργων του να εκτινάσσεται την τελευταία πενταετία. Οι πίνακες ζωγραφικής, τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις του εφορμούν από την ίδια την ιστορία της αναπαράστασης μετατρέποντας τα στυλ και τα υλικά του με φορμαλιστικές καινοτομίες για να τονίσει τη φυσικότητα και τη ρεαλιστικότητα του καμβά και των υλικών. Η πρακτική του επιδιώκει να αποσυνδέσει την ιστορία από την ύπαρξή της ως «παρελθόν», προκειμένου να ανακαλύψει τη σύγχρονη σημασία της. Μετά το 2015, η αξία των έργων άρχισε να ανεβαίνει σταθερά, με όλα του τα έργα σε δημοπρασίες να έχουν πουληθεί και μάλιστα με τιμές κατακύρωσης πάνω από τις εκτιμήσεις. Ενδεικτικά αναφέρω το έργο του “Portrait in Tar I” που πουλήθηκε από τους Christie’s της Νέας Υόρκης τον περασμένο Δεκέμβριο στην τιμή των $750.000 υπερδιπλασιάζοντας την αρχική ανώτατη εκτίμηση των $350.000, ενώ τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου το έργο του “Page 4 of Jefferson’s Farm Book” στον οίκο Sotheby’s έφτασε τα $854.900, τριπλασιάζοντας σχεδόν την αρχική εκτίμηση, και αποτέλεσε το ακριβότερο έργο του μέχρι σήμερα.

Ο Nathaniel Mary Quinn (γεν.1977) αποτελεί επίσης έναν από τους πιο επιτυχημένους ανερχόμενους μαύρους καλλιτέχνες. Στα σύνθετα πορτρέτα του που μοιάζουν με κολλάζ, ο Quinn διερευνά τη σχέση μεταξύ οπτικής μνήμης και αντίληψης. Θραύσματα εικόνων που λαμβάνονται από διαδικτυακές πηγές, περιοδικά μόδας και οικογενειακές φωτογραφίες ενώνονται για να σχηματίσουν υβριδικά πρόσωπα και φιγούρες που είναι ταυτόχρονα neo-Dada και ασταμάτητα ρεαλιστές, προκαλώντας την οικειότητα και την ένταση μιας προσωπικής συνάντησης. Το έργο του άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστό μετά το 2013, οπότε και ανέπτυξε μια νέα τεχνική ζωγραφικής που ένωνε τις μνήμες από το παρελθόν του με θραύσματα εικόνων από το υποσυνείδητό του, κάτι σαν την ‘αυτόματη’ γραφή και τα σχέδια των σουρεαλιστών και των ντανταϊστών. Από το 2019 που εκπροσωπείται από την Gagosian, τα έργα του γίνονται ανάρπαστα και επιτυγχάνουν πολύ υψηλές τιμές στις δημοπρασίες. Την υψηλότερη τιμή του σε δημοπρασία, πέτυχε το 2019 σε δημοπρασία του οίκου Phillips του Λονδίνου, όπου το έργο του “Over Yonder” με εκτίμηση £40.000 – £60.000 κατακυρώθηκε στις £212.500.

Η Ζιμπαμπουανή ζωγράφος Portia Zvavahera (γεν.1985), που το περασμένο φθινόπωρο έκανε την πρώτη της ατομική έκθεση στην Ευρώπη στον David Zwirner στο Λονδίνο φαίνεται να έχει όλα τα εχέγγυα για να πρωταγωνιστήσει στην σύγχρονη ζωγραφική τα επόμενα χρόνια. Στους πίνακες της, δίνει μορφή σε συναισθήματα που βαθιά ριζωμένα στη καθημερινή ζωή. Οι ζωηρές εικόνες της αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της γήινης ύπαρξής μας. Αυτά τα βαθιά προσωπικά οράματα πραγματοποιούνται μέσω επιστρώσεων ζωηρού χρώματος και περίτεχνα, μοτίβα σαν πέπλο σε παλίμψηστες με έντονες πινελιές και περίπλοκες τεχνικές εκτύπωσης. Η παραγωγή της είναι μικρή. Ενα έργο της με τίτλο “Arising From the Unknown” πουλήθηκε πρόσφατα από τους Phillips του Λονδίνου αντί £163.800, ξεπερνώντας κατά πολύ την ανώτατη αρχική εκτίμηση των £60.000.

Ισως η πιο γνωστή μαύρη καλλιτέχνιδα είναι η Amy Sherald (γεν. 1973), που ζωγράφισε το πολύ γνωστό πορτραίτο της Michelle Obama το 2018. Η Sherald καταγράφει τη σύγχρονη Αφρο-Αμερικανική εμπειρία στις ΗΠΑ μέσω των εξωπραγματικών πορτρέτων της. Θέλοντας να προσδώσει στη μαύρη κληρονομιά κεντρικό ρόλο στην ιστορία της αμερικανικής τέχνης, η καλλιτέχνιδα παρεμβαίνει στην παράδοση της προσωπογραφίας για να αποδώσει απρόσμενες αφηγήσεις και προσκαλεί τους θεατές σε μια πιο περίπλοκη συζήτηση γύρω από τις επικρατούσες απόψεις περί φυλής και απεικόνισης. Πέρα από το γεγονός ότι ήταν η πρώτη Αφροαμερικανή γυναίκα που φιλοτέχνησε ένα προεδρικό πορτραίτο, είναι και μια από τις καλλιτέχνιδες που τα καταφέρνει καλά και στην αγορά της τέχνης. Τα έργα της είναι πολύ δημοφιλή στους συλλέκτες και ιδιαίτερα μετά το 2018, οι τιμές τους εκτοξεύτηκαν. Το 2019, το έργο της “Innocent You, Innocent Me” πουλήθηκε από τους Christie’s της Νέας Υόρκης αντί $350.000, παρά την αρχική εκτίμηση των $80.000-$120.000, ενώ μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο σε δημοπρασία του οίκου Phillips στο Λονδίνο, το έργο “The Bathers” κατέρριψε την εκτίμηση των $150.000-$200.000 και έφτασε τα $4.265 εκατομμύρια, τιμή ρεκόρ για την καλλιτέχνιδα.

To 2018 ήταν η χρονιά που το πορτρέτο του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Barack Obama, παρουσιάστηκε στην National Portrait Gallery του Smithsonian Ιnstitute, που φιλοτεχνημένο από έναν άλλο σημαντικό καλλιτέχνη τον Kehible Wiley (γεν.1977). Τα έργα του Wiley συνδυάζουν την αισθητική και τις τεχνικές της παραδοσιακής ιστορίας της δυτικής τέχνης με τη ζωντανή εμπειρία των μαύρων τον 21ο αιώνα στην Αμερική. Τα έργα του απεικονίζουν μαύρα μοντέλα με την ευγένεια και τη χάρη που απέδιδαν στους ιστορικούς πίνακες οι μεγάλοι Δυτικοί ζωγράφοι του 19ου αιώνα. Ενσωματώνει επιρροές που μπορεί να αναγνωρίσει ο μέσος θεατής, όπως τα ηρωικά έφιππα πορτραίτα των Νεοκλασικών ζωγράφων όπως David με την καθημερινότητα της hip hop κουλτούρας. . Οι επιδόσεις του Wiley στις δημοπρασίες, ειδικά μετά το πορτρέτο του Προέδρου , είναι εντυπωσιακές: το 2019, το έργο του “Portrait of Garrett Gray” πουλήθηκε από τους Phillips αντί $243.750, παρά την εκτίμηση των $40.000-$60.000. Το 2020, το ρεκόρ τιμής για τα έργα του έσπασε δύο φορές μέσα σε έξι μήνες. Τον Ιούνιο του 2020 το έργο “La Roi à La Chasse II” διπλασίασε την αρχική εκτίμηση και έφτασε την τιμή των $350.000 στους Sotheby’s, ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, στους Phillips, το πορτρέτο της φίλης του, καλλιτέχνιδας Mickalene Thomaς, με τίτλο “Portrait of Mickalene Thomas, The Coyote” κατοχυρώθηκε στα $378.000, καταρρίπτοντας την αρχική ανώτατη εκτίμηση των $150.000, και έγινε το ακριβότερο έργο του καλλιτέχνη σε δημοπρασία μέχρι σήμερα.

Οι καλλιτέχνες που αναφέρονται εδώ αποτελούν μόνο ένα μικρό δείγμα της τεράστιας και αξιόλογης εικαστικής παραγωγής των μαύρων δημιουργών. Ωστόσο, αποκαλύπτουν την τάση και τη δυναμική της αγοράς που δεν κωφαίνει στις κοινωνικές αλλαγές.

TAGS

Δημήτρης Σπύρου

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη