Η αινιγματική νέα δουλειά του διάσημου Σκωτσέζου ζωγράφου αφουγκράζεται κοινωνικά ζητήματα των καιρών μας

Πολλοί είναι εκείνοι που προσεγγίζουν τη δουλειά του Peter Doig μέσα από τις βιογραφικές πληροφορίες που o ίδιος παρέχει δίχως φειδώ. Γεννήθηκε στο Εδιμβούργο, πέρασε μέρος της παιδικής του ηλικίας στο Tρινιδάδ προτού η οικογένειά του εγκασταθεί στον Καναδά, σπούδασε και έζησε στο Λονδίνο και από το 2002 επέστρεψε μόνιμα στο νησί της Καραϊβικής. Αυτή η περιπατητική αντίληψη της ζωής αποτελεί εργαλείο ερμηνείας της ζωγραφικής του. Άλλοι πάλι τη βλέπουν ως απόρροια ή/και συνέχεια του δυτικού κανόνα της ιστορίας της τέχνης. Με αυτή την έννοια, ο Doig είναι ένας κλασικός ζωγράφος με ανοιχτές αναφορές στους μεγάλους ζωγράφους όπως οι Gauguin, Munch, de Chirico και Cezanne.

Θεωρώ ότι και οι δύο ερμηνείες δεν είναι ικανές να αποδώσουν τη γενναιοδωρία και τους προβληματισμούς του καλλιτέχνη και αυτό γίνεται σαφές στη δουλειά του που παρουσιάστηκε προ μηνών στη Secession στη Βιέννη και πλέον εκτίθεται στην γκαλερί Michael Werner στο Mayfair. Πρόκειται για 15 καινούργια ζωγραφικά έργα με επίκεντρο το Τρινιδάδ. Με δεδομένο ότι ο μισός πληθυσμός σε αυτό είναι Αφρικανοί και το υπόλοιπο 50% Ινδιάνοι, ο Doig διατηρεί τη θέση του οξυδερκούς παρατηρητή. Αυτό είναι σημαντικό για να καταλάβουμε πού τοποθετεί τον εαυτό του ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο στη μετα-αποικιακή περίοδο της χώρας.

Αρκετοί από τους πίνακες αποτυπώνουν την ονειρική, ενίοτε απατηλή, τοπιογραφία του νησιού, δοσμένη αφαιρετικά ώστε να υπάρχει χώρος για τη συμμετοχική ματιά του θεατή. Τα χρώματα και η αφαιρετική γραφή δίνουν στον τόπο μια αίσθηση οικουμενικότητας. Ένας μικρός σκοτεινός πίνακας αποτυπώνει τη μορφή του βασιλιά της calypso, Winston Bailey, κατά κόσμον Τhe Shadow. H ζωγραφισμένη αφαιρετικά φιγούρα αποτίει φόρο τιμής σε ένα μουσικό που κατάφερε τραγουδώντας για το πάθος και την έξαψη του καρναβαλιού να αγκαλιάσει και να υπερβεί τα κλισέ και να γίνει τελικά σχολιαστής της κοινωνικής κατάστασης της χώρας του.

Επαναλαμβάνοντας μοτίβα που βρίσκουμε σε παλαιότερους πίνακες (π.χ. οι κολυμβητές με σαφή αναφορά στους λουόμενους του Cezanne ή το λιοντάρι), o Doig ξεπερνά την αφήγηση, κάνοντας την εικονογραφία του μια πολύ προσωπική υπόθεση με αρκετά σκοτεινές αναφορές. Για παράδειγμα, το τεράστιο κίτρινο κτίριο μπροστά στο οποίο βρίσκεται το λιοντάρι των Ιουδαίων είναι μία φυλακή που έχτισαν οι Βρετανοί και δεσπόζει στο κέντρο της πόλης και του πίνακα, σε εννοιολογική και αισθητική αντίστιξη με το έντονο μπλε του φάρου. Το νησί πίσω από τον λουόμενο δεν είναι ένας τόπος ξεγνοιασιάς, αλλά το Carrera Island, με φυλακές ανάλογες του Αλκατράζ στο Σαν Φρανσίσκο. Οι πίνακες, λοιπόν, ενέχουν κοινωνικό προβληματισμό αλλά κυρίως θέτουν ερωτήματα σχετικά με το πώς κοιτάμε – τα πράγματα, τα έργα τέχνης, τη ζωή.

Ο πίνακας που προσωπικά μου άφησε πολλές απορίες σχετικά με τις προθέσεις και διαθέσεις του καλλιτέχνη είναι αυτός με τον αστυνομικό-καλό Σαμαρίτη, ο οποίος βοηθά ένα συντοπίτη του σε αναπηρικό αμαξίδιο να διασχίσει το δρόμο. Κοινωνική ευαισθησία, ειρωνεία ή κυνισμός; Ερωτήματα σχετικά με το τέλος (ή μη) της αποικιοκρατίας, την έννοια του κοινωνικού ιστού, της κοινότητας και της αυθύπαρκτης κουλτούρας που μπορεί να γίνει μαζική κρύβονται στους αινιγματικούς αυτούς πίνακες που απηχούν τα σημεία των καιρών.

Peter Doig, Paintings / Michael Werner Gallery, Λονδίνο, έως 16 Νοεμβρίου

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 246 (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2019) των Νέων της Τέχνης.