© Άρης Ρουπίνας Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 247 των Νέων της Τέχνης (15 Νοεμβρίου 2019)
Είναι η φορά που η προσμονή για το άνοιγμα του ΕΜΣΤ μοιάζει να οδεύει στο επί χρόνια πολυαναμενόμενο τέλος της, καθώς προχωράμε ανάμεσα σε έργα της μόνιμης έκθεσης, η οποία έχει εγκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό. Εκατόν εξήντα έργα από περίπου 75 καλλιτέχνες, εκ των οποίων 45 Έλληνες, καθώς και μονοκάναλα βίντεο στο Media Lounge, απαρτίζουν το εικαστικό σύνολο για τις αίθουσες και τους χώρους κυκλοφορίας στους τρεις τελευταίους ορόφους του ΕΜΣΤ. Αναθέσεις, αγορές και δωρεές, πολλά επαναφέρουν στη μνήμη περιοδικές εκθέσεις του νομαδικά στεγαζόμενου μουσείου. Τώρα, μαζί και με νέα έργα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, θα ερμηνευθούν στην «κύρια κατοικία» τους μέσα από τις τρεις κατευθύνσεις της μουσειολογικής μελέτης της Κατερίνας Κοσκινά: Αναφορές μνήμης-Διεκδικήσεις-Πολιτικές αφηγήσεις, Όρια και διελεύσεις και Ετεροτοπίες-Μυθολογίες του οικείου-Νέες προοπτικές. Πρόκειται για άξονες δίχως προκαθορισμένα όρια και στεγανά, καθώς οι έννοιές τους μπορεί να αλληλοδιασταυρώνονται σε κάθε επιμέρους ενότητα, ταυτόχρονα ακόμα και σε μεμονωμένα έργα.
Η έκθεση ανοίγει στο δεύτερο όροφο με την εγκατάσταση Fix it της Mona Hatoum: κατασκευασμένη από παλιά εξαρτήματα και εξοπλισμό του Φιξ λειτουργεί ως υπόμνηση του βιομηχανικού κτίσματος που στέγαζε το ΕΜΣΤ (2003-7) πριν την ανακαίνισή του. Εξίσου εμβληματικό ακολουθεί το Acropolis Redux (The Director’s Cut) του Kendell Geers, ως μνημείο που θυμίζει τον κίνδυνο και τη βία που κυριεύουν τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Η διερεύνηση της σχέσης των έργων των Ελλήνων καλλιτεχνών με τη διεθνή σκηνή, όπως και του παρελθόντος με το παρόν, διαγράφεται έντονη στη λογική της έκθεσης. Στις επόμενες αίθουσες, έργα Ελλήνων της γενιάς του ’60 και του ’70 (Κεσσανλή, Κανιάρη, Θόδωρου, Μπουτέα, Αληθεινού, Μπότσογλου, Κοκκινίδη), εκ των οποίων πολλά αφιερώνονται σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της ελληνικής ιστορίας, συνδιαλέγονται με αυτά ξένων καλλιτεχνών που σχολιάζουν πολιτικές συνθήκες (όπως το Εις μνήμην των 418 παλαιστινιακών χωριών τα οποία καταστράφηκαν, ερημώθηκαν ή κατακτήθηκαν από το Ισραήλ το 1948 της Emily Jacir και το Περιμένοντας τους βαρβάρους των Joana Hadjithomas και Khalil Joreige), για να ακολουθήσουν και έργα νεότερων όπως των Γιώργου Λάππα και Ηλία Παπαηλιάκη.
Στο τέλος της διαδρομής, μία ενδιαφέρουσα συνάντηση: η μινιμαλιστική κατασκευή με νέον του Στήβεν Αντωνάκου και το μνημειακό Άτιτλο του Γιάννη Κουνέλλη – διασταυρούμενοι σιδερένιοι δοκοί παραταγμένοι για να προφυλάξουν στο κέντρο τους ένα «βωμό» με τσουβάλια με κάρβουνο – βρίσκονται σε εσωτερική συνομιλία ως προς την αίσθηση πνευματικότητας που αποπνέουν.
Στον τρίτο όροφο, τα έργα επικεντρώνονται στις διελεύσεις και το ξεπέρασμα ορίων, φυσικών αλλά και κοινωνικών, στη διερεύνηση της σωματικότητας, καθώς και της ίδιας της εικαστικής φόρμας. Εδώ, συναντάμε τη βίντεο εγκατάσταση Wall piece του Gary Hill, το Hebraic embrace του Λουκά Σαμαρά, μία εγκατάσταση με καθρέφτες που προσκαλούν για την ανάγνωση του σώματος, αλλά και το ποιητικό έργο του Αθανάσιου Αργιανά The length of a strand of your hair, of the width of yourarms, Unfolded. Ακόμα, το Black monochrome του Pedro Cabrita Reis, σχέδια του Παντελή Ξαγοράρη, την τυφλή ζωγραφική του Γιώργου Λαζόγκα, έργα των Κώστα Βαρώτσου, Ρένας Παπασπύρου, Γιάννη Μίχα, Μιχάλη Κατζουράκη.
Έργα που επενδύουν στην εσωτερικότητα, στην αναζήτηση του εαυτού και του ψυχισμού αναδεικνύονται στον τελευταίο, τέταρτο, όροφο. Από την αρμονική συγκατοίκηση των έργων Σύλβια Πλαθ: Το χαμένο ημερολόγιο της Νίνας Παπακωνσταντίνου και Slumber της Janine Antoni, περνάμε στα Κυκλαδικά βιβλία της Χρύσας, τα Ιστία της Μπίας Ντάβου, το Εν οίκω της Νίκης Καναγκίνη, αλλά και τα τακτικά και ευαίσθητα διαμορφωμένα Τραπεζάκια του Νίκου Αλεξίου. Τελευταίος σταθμός, η εμβληματική εγκατάσταση Το καράβι της ζωής μου του Ilya Kabakov, μία βιωματική αφήγηση της πορείας του καλλιτέχνη στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης και της πρόσφατης ευρωπαϊκής ιστορίας. Με την πλεύση της μόνιμης έκθεσης του ΕΜΣΤ έτοιμη να ξεκινήσει, αναμένουμε το 2020 να είναι η χρονιά του.
TAGS
