Η αγορά της τέχνης δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από τον αναβρασμό που παρατηρείται διεθνώς. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι ανέκαμψε γρήγορα μετά την οικονομική κρίση του 2008 εν πολλοίς χάρη στο άνοιγμά της σε νέους αγοραστικούς προορισμούς, κυρίως μέσω των φουάρ τέχνης που ξεφύτρωσαν σε γωνιές του πλανήτη που μέχρι πριν από μια δεκαετία κανείς δεν θα φανταζόταν. Τι γίνεται, όμως, όταν η παγκοσμιοποίησή της θέτει νέες προκλήσεις στη σταθερότητά της;

Ισχυρό παράδειγμα είναι η περίπτωση της φετινής Art Basel Hong Kong, η οποία προετοιμάζεται πυρετωδώς για τις 19 Μαρτίου υπό πολύ ιδιαίτερες συνθήκες. Οι πορείες διαμαρτυρίας και τα επεισόδια που συνεχίζουν να εκτυλίσσονται στην περιοχή Wan Chai, όπου βρίσκεται ο χώρος διεξαγωγής της ασιατικής φουάρ, έχουν προβληματίσει σοβαρά τους συμμετέχοντες γκαλερίστες. Για να τους καθησυχάσει, η διοργάνωση ανακοίνωσε στα μέσα Δεκεμβρίου ότι τους δίνει τη δυνατότητα να μειώσουν το μέγεθος του περιπτέρου τους –και, κατ’ επέκταση, το κόστος συμμετοχής τους–, ενώ, αν αποφάσιζαν να αποσυρθούν μέχρι τα Χριστούγεννα, θα μπορούσαν να το κάνουν καταβάλλοντας ακυρωτικά στο 75% της αξίας του περιπτέρου τους έναντι του 100% όπως θα ίσχυε κανονικά, υποσχόμενη, επίσης, αποζημίωση της τάξεως του 75%, σε περίπτωση που η φουάρ του Χονγκ Κονγκ ακυρωθεί τελευταία στιγμή για απροσδόκητους λόγους.

Βέβαια, δεν είναι αυτό που κάνει τη συντριπτική πλειονότητα των εμπόρων τέχνης να μένουν πιστοί στην Art Basel Hong Kong 2020. Ο ανταγωνισμός για μία θέση στις εκθέσεις του brand είναι τεράστιος, ενώ η σημασία της συγκεκριμένης έκδοσης για πρόσβαση στην ασιατική αγορά της τέχνης είναι τέτοια που δεν αφήνει περιθώρια για απουσίες. Το ζήτημα είναι, όμως, κατά πόσο οι συμμετέχοντες θα ανταμειφθούν εμπορικά αυτή τη χρονιά. Όπως επιβεβαιώνει στα ΝτΤ πηγή κοντά στη διοργάνωση που συνεργάζεται με συλλέκτες από το Πεκίνο, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα ταραχών (που δεν προβλέπεται να καταλαγιάσει σύντομα) είναι αποτρεπτική για ένα ταξίδι στο Χονγκ Κονγκ – ακόμη ένα πλήγμα στις ήδη προβληματικές συνθήκες που έχει δημιουργήσει ο εμπορικός πόλεμος που έχει κηρύξει η προεδρία Τραμπ στην Κίνα, με τους Αμερικανούς συλλέκτες να καλούνται να πληρώσουν 25% επιπλέον φόρο για έργα τέχνης κινεζικής προέλευσης.

Άποψη της Art Basel Hong Kong 2019 © Art Basel

Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Η δυναμική της Art Dubai, η οποία ήταν σημείο αναφοράς για τον κλάδο στη Μέση Ανατολή, ανακόπηκε από το 2014 λόγω των τεταμένων σχέσεων μεταξύ του Κατάρ και των υπόλοιπων χωρών της αραβικής χερσονήσου που στερούν σημαντικούς συλλέκτες από τη φουάρ και ως εκ τούτου αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα συμμετοχής για πολλές γκαλερί. Αντίστοιχα, η σχέση του προέδρου της Contemporary Istanbul, Ali Güreli με την κυβέρνηση Ερντογάν είχε κάνει αρκετούς εμπόρους τέχνης να απέχουν από τη διοργάνωση, ενώ η ηλεκτρονική επιστολή στήριξης της εισβολής της Τουρκίας στη Συρία, που έστειλε τον περασμένο Οκτώβριο, οδήγησε σε παραίτηση το διοικητικό συμβούλιο και έχει αφήσει τον επιτυχημένο θεσμό στον αέρα.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα είναι ενδιαφέρον να δούμε αν η Art Basel Hong Kong 2020 θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις υψηλές προσδοκίες που έχει δημιουργήσει, παρά τις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Δεδομένου ότι η Κίνα αποτελεί μία από τις τρεις μεγαλύτερες αγοραστικές δυνάμεις στον κόσμο της τέχνης, δεν προβλέπεται να χάσει σύντομα την εμπιστοσύνη όσων επενδύουν στο χώρο, όπως άλλωστε φαίνεται από την απόφαση του Christie’s να διεξάγει τον Μάρτιο μία νέα δημοπρασία σύγχρονης τέχνης στο Χονγκ Κονγκ, την ημέρα των εγκαινίων της φουάρ. Λαμβάνοντας υπόψιν την επιτυχία που εγγυώνται οι διαδικτυακές συμμετοχές στους οίκους δημοπρασιών, ίσως ήρθε η στιγμή να αναλογιστούν και οι φουάρ τις δυνατότητες που μπορεί να τους προσφέρουν τα ψηφιακά μέσα για να διατηρήσουν την επισκεψιμότητά τους σε μια εποχή παγκόσμιας αβεβαιότητας.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 248 (Ιανουάριος-Μάρτιος 2020) των Νέων της Τέχνης.

TAGS

Αννίτα Αποστολάκη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη