Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τ. 245 των Νέων της Τέχνης (15 Ιουλίου 2019) 

Η ποπ κουλτούρα και η πολύχρωμη εικόνα της έχει συχνά θεωρηθεί «ανόητη», μια και εκείνο που επιχειρούσε (ή έτσι έδειχνε) δεν ήταν άλλο από τη μαζική αποδοχή. Από τη μαζικότητα εξάλλου αντλεί έμπνευση. Αν όμως λάβουμε υπόψη μας την επιρροή της στη μόδα (κυρίως), το design και τον κινηματογράφο, δεν γίνεται να μην παραδεχτούμε ότι έχει καθορίσει μεγάλο μέρος της αισθητικής των δεκαετιών από το 1960 έως τις μέρες μας.

Πέδρο Αλμοδόβαρ, «Γυναίκες στα πρόθυρα νευτικής κρίσης»

Από τη μόδα…

Το 1966, ο Yves Saint Laurent παρουσίασε μια συλλογή εμπνευσμένη από τις δημιουργίες του ζωγράφου Tom Wesselmann. Παρότι η εν λόγω σειρά είναι αφιερωμένη στον Mondrian, η «ένθετη» capsule collection, με αναφορές στη δουλειά του Wesselmann, αποτίνει φόρο τιμής στον καλλιτέχνη και εισπράττει τα πιο κολακευτικά σχόλια από τους ειδικούς που διέγνωσαν ένα παιχνίδι με τους κανόνες της «ελκυστικής» καταναλωτικής κοινωνίας. Μέσα στα χρόνια εμφανίζονται πολλά ακόμη παραδείγματα της επίδρασης του κινήματος στη μόδα, όπως το εμβληματικό Marilyn Dress του Versace, φορεμένο από τη Linda Evangelista, με prints από ζωγραφικά πορτρέτα του Andy Warhol παρουσιάζεται ως φόρος τιμής στον πάπα της pop art.

Η συλλογή του Jean-Charles de Castelbajac για το φθινόπωρο του 2009, με επιρροές από κόμικς και παιδικά λούτρινα ζωάκια, εντυπωσιάζει με τη σχεδόν παιδική αισθητική της προσέγγιση. Ωστόσο, ο σημαντικός σχεδιαστής ενθέτει στις δημιουργίες του στοιχεία της καταναλωτικής-μαζικής κουλτούρας με σκοπό να τα  παρωδήσει, λοιδορώντας τις αξίες που κουβαλούν. Αλλά και ο Jeremy Scott, «ο πιο ασεβής σχεδιαστής της ποπ κουλτούρας», παρουσίασε για τον οίκο Moschino (2014) μία συλλογή εξ’ ολοκλήρου εμπνευσμένη από τα χρώματα και τα γραφικά της αλυσίδας ταχυφαγείων McDonald’s. Έθεσε έτσι με κομψό τρόπο το πρόβλημα της παχυσαρκίας που προκύπτει από την κατανάλωση πρόχειρου φαγητού.

Moschino από τον Jeremy Scott

Στο product design και στον κινηματογράφο

Το 2007, οι Fernando και Humberto Campana, το σχεδιαστικό δίδυμο από τη Βραζιλία, παρουσίασε την πολυθρόνα Cartoon chair, ένα κάθισμα σε βάση από ατσάλι με πρωταγωνιστή τον Μίκυ Μάους σε μορφή λούτρινου παιχνιδιού. Στην πορεία κυκλοφόρησαν πολλές ακόμα εκδοχές της καρτουνίστικης πολυθρόνας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, βέβαια, νομίζω ότι επρόκειτο απλώς για ένα παιχνίδι με τις συνθέσεις και το αναπάντεχο του βασικού υλικού που ήταν τα παιχνίδια.

Πολύ πρόσφατα, η εταιρεία Seletti σε συνεργασία με την ομάδα του Toiletpaper magazine παρουσίασε τη συλλογή Crazy and over-the-top, ένα αφιέρωμα στην pop art που εικονογραφεί την όψη 6 επίπλων με visuals από τις σελίδες του περιοδικού. Και δεν ξεχνάμε τον καναπέ Bocca που λάνσαρε το 1972 η Gufram από κοινού με το Studio 65. Η όψη του, ένα ζεύγος από τεράστια κόκκινα χείλη, ήταν βασισμένη στον καναπέ που ο Salvador Dali είχε εμπνευστεί από τα χείλη της Mae West.

Όσο για τον κινηματογράφο; Μια συνάντηση με το φιλμικό σύμπαν του Pedro Almodóvar και του John Waters αρκεί. Η θεματική των περισσότερων ταινιών τους είναι εμπνευσμένη από την υπερβολή που χαρακτηρίζει τις συμπεριφορές της σύγχρονης κοινωνίας, την κατανάλωση, την ατομική προβολή και την εμφανή διαφορετικότητα.

Seletti σε συνεργασία με την ομάδα του Toiletpaper magazine για τη συλλογή Crazy and over-the-top

Υπονόμευση εκ των έσω

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η pop art υπήρξε ένα μέσο πολιτικής έκφρασης που αμφισβήτησε την αστική τάξη και την ίδια την κυριαρχία της μόδας, αφού δεν υπήρξε απλά πηγή έμπνευσης αλλά πρωταγωνιστής στις συλλογές των σχεδιαστών. Τέθηκε απέναντι στην αφηρημένη τέχνη και εκμεταλλεύθηκε με μια διάθεση ειρωνείας τη διαφήμιση και τα προϊόντα μαζικής κατανάλωσης. Ένας επαναστάτης μέσα στους κόλπους της ίδιας της οικογένειας που τον τροφοδοτούσε.

TAGS

Στέλιος Πενταρβάνης

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη