Της Όλινκας Μηλιαρέση-Βαρβιτσιώτη
Όσο απίστευτο κι αν μας φαινόταν πριν από λίγες εβδομάδες ότι θα ανατρεπόταν η ζωή μας τόσο απίθανο μας φαίνεται τώρα ότι θα ξαναγυρίσουμε στην παλιά μας καθημερινότητα, μόλις ξεπεράσουμε αυτόν τον εφιάλτη. Μου φαίνεται ότι το παρελθόν θα μοιάζει με γλυκιά, εξιδανικευμένη ανάμνηση… Δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι διαρκώς: πώς θα είναι η επόμενη μέρα, αφού βρεθεί το εμβόλιο ή η θεραπεία για τον κορονοϊό;
Σίγουρα, ο άνθρωπος, χάρη στο ένστικτό του για επιβίωση πάνω απ’ όλα, αλλά και χάρη στην καταπληκτική προσαρμοστική ικανότητά του, θα τα καταφέρει. Όμως, τα όρια και οι ελπίδες θα έχουν αλλάξει. Ήδη ο τρόπος που βιώνουμε τον κόσμο και τους εαυτούς μας, η συνείδηση, οι αξίες και οι προτεραιότητές μας έχουν αλλάξει. Οπότε, το πραγματικό ερώτημα είναι: πού θα μας οδηγήσει αυτή η νέα αντίληψη των πραγμάτων που έχουμε αρχίσει να αναπτύσσουμε;
Δεδομένου ότι αυτό που βιώνουμε είναι μια κοινή εμπειρία που επηρεάζει εξίσου Έλληνες, Κινέζους, Ιταλούς, Αμερικανούς και τους περισσότερους λαούς του πλανήτη, αναπόφευκτα νοοτροπίες, δομές και συμπεριφορές θα αλλάξουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό θα ισχύσει, φυσικά, και για τον κόσμο της τέχνης, ο οποίος θα επηρεαστεί όπως οποιοσδήποτε άλλος τομέας. Κρίνοντας από τη διαδικτυακή φετινή έκδοση της Art Basel στο Χονγκ Κονγκ, που από σήμερα και μέχρι την 25η Μαρτίου δίνει δωρεάν πρόσβαση στο κοινό να δει τα έργα των συμμετεχουσών γκαλερί στην πλατφόρμα της, ενώ το κόστος εισόδου στην κανονική φουάρ θα ήταν γύρω στα 50 ευρώ, οι ισορροπίες θα αλλάξουν. Η τεχνολογία θα γίνει κυριολεκτικά ο από μηχανής θεός στον οποίο έχουν προσφύγει όλοι: από τις διαδικτυακές φουάρ τέχνης και τις διαδικτυακές δημοπρασίες που από αουτσάιντερ θα γίνουν η νόρμα, στις διαδικτυακές επισκέψεις σε μουσεία και γκαλερί και τις καμπάνιες χρηματοδότησης στο Instagram, είναι ξεκάθαρο ότι η ευκολία και οι δελεαστικές λύσεις που προσφέρει το Διαδίκτυο έχουν έρθει για να μείνουν.
Αυτή η καινούργια τάξη πραγμάτων θα έχει, βέβαια, τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις. Μπορεί τα κόστη να μειωθούν, δίνοντας ίσες ευκαιρίες σε μεσαίες ή και μικρές γκαλερί από περιφερειακά κέντρα τέχνης να αναδειχθούν, αντίστοιχα, όμως, θα μειωθούν οι ώρες απασχόλησης σε θέσεις εργασίας που εκ των πραγμάτων δεν θα είναι τόσο αναγκαίες. Τώρα που άλλα, πιο σοβαρά θέματα, όπως η υγεία μας, έχουν περισσότερη σημασία, πιθανότατα να μην το αναλογιζόμαστε ιδιαίτερα, αλλά, αλήθεια, πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για τις αλλαγές που θα επιφέρει μελλοντικά στον χώρο μας η αναθεώρηση του τρόπου που βιώνουμε την τέχνη;
Η πινακίδα, σε άγαλμα του πρώτου Ισραηλινού πρωθυπουργού David Ben Gurion, σε μια παραλία του Τελ Αβίβ, καλεί τον κόσμο να μείνει στο σπίτι του © AP Photo/Oded Balilty
Του Δημήτρη Αθηνάκη
«Ποιος θα ασχοληθεί με την τέχνη τώρα;» Αυτό το αγωνιώδες ερώτημα διέτρεχε το ρεπορτάζ των Naomi Rea και Javier Pes στο Artnet της 13ης Μαρτίου. «Πάνω απ’ όλα, χρειαζόμαστε αλληλεγγύη», ανέφερε o Βερολινέζος καλλιτέχνης Hannes Koch, συνιδρυτής του Random International, συμπληρώνοντας ότι τώρα είναι η στιγμή να συνεργαστούμε κι όχι να υψώσουμε τείχη. Κι έχει δίκιο.
Μία πρώτη, μικρή προσώρας κίνηση αλληλεγγύης είναι το hashtag #ArtistSupportPledge, μια πρωτοβουλία του Βρετανού καλλιτέχνη Matthew Burrows, ο οποίος προτρέπει, διά του Instagram, τους καλλιτέχνες να πωλούν έργα τους έως 200 λίρες και, μόλις οι ίδιοι συγκεντρώσουν πωλήσεις 1.000 λιρών, να αγοράζουν έργο συναδέλφου τους, έτσι ώστε να μειωθούν τα πλήγματα των εικαστικών, που είναι από τους πρώτους, όπως όλες οι επισφαλείς επαγγελματικές ομάδες, που βλέπουν τα αποτελέσματα της πανδημίας. Φτάνει αυτό;
Τίποτα δεν μοιάζει να επαρκεί σε εποχή πανδημίας ιού (και φόβου). Όντες στην αρχή ―θα ευχόμασταν στο τέλος, αλλά…― της παγκόσμιας διασποράς του κορονοϊού, του εγκλεισμού, της πολυεπίπεδης ανασφάλειας, ακόμα δεν έχουμε καλά καλά κατανοήσει πού θα πάει όλο αυτό. Ίσως, όμως, είναι αναγκαίο να ανασκουμπωθούμε πριν να είναι (πολύ) αργά· φαντάζει απαραίτητο, αφού η επόμενη ημέρα θα βρει τα πάντα διαφορετικά, να προετοιμαστούμε γι’ αυτά ― και, γιατί όχι, να τα προετοιμάσουμε, όσο μπορέσουμε να τα καθορίσουμε.
Ποιος, αλήθεια, θα ασχοληθεί με την τέχνη και τους ανθρώπους της; Τι σημαίνει αυτό το «θα ασχοληθεί»; Είναι μάλλον προφανές ότι το ερώτημα σχετίζεται με την επιβίωση, όχι με τη δημιουργία καθαυτήν. Όπως επιτάσσουν οι καιροί και όπως σχεδόν πάντα συμβαίνει με τα μεγάλα γεγονότα, αντίστοιχης παγκόσμιας διάστασης, η τέχνη και οι καλλιτέχνες δεν θα σιωπήσουν. Αυτό, όμως, δεν αρκεί· απαιτείται ―κι ας ακούγεται κάπως βαρύ το ρήμα αυτό― οι συλλέκτες, οι επιχειρηματίες, οι γκαλερίστες, οι διαχρονικοί πάτρωνες και προστάτες των τεχνών να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που έκαναν ώς τώρα· τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγότερο. Αλλά ακόμη κι αυτό θα αρκέσει;
Εδώ υπεισέρχεται η αλληλεγγύη εκείνων που πλήττονται περισσότερο. Έστω και μακρόθεν, έστω και διαδικτυακά, καλλιτέχνες, επιμελητές, θεωρητικοί, δημοσιογράφοι και κοινό οφείλουμε να αποτεινόμαστε ο ένας στον άλλον, να συζητάμε, να προβάλλουμε· να συνεχίσουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτα ― έστω, στο περίπου. Διότι συμβαίνουν πολλά· κυρίως ότι κινδυνεύουμε να καταλήξουμε πίνακες του Edward Hopper, μοναχικοί σε άδεια σπίτια, σε άδεια καταστήματα, σε άδειους δρόμους.
Ποιος θα ασχοληθεί με την τέχνη αν όχι αυτοί που, εξ ορισμού και ανέκαθεν, την υπηρετούν; Και, τελικά, γιατί να επιτρέψουμε σε έναν ιό να καθορίσει (σε τέτοιον, ολοκληρωτικό βαθμό) την επόμενη μέρα μας; Ναι, #menoumespiti· ναι, τα τρόφιμα και τα φάρμακα είναι η απόλυτη προτεραιότητά μας την εποχή της καραντίνας· να εξακολουθήσουμε, όμως, να περπατάμε και να επισκεπτόμαστε τον κόσμο ― τον δικό μας και των άλλων.
Εμείς, στα Νέα της Τέχνης, αυτό θα κάνουμε.
TAGS
