Τα τελευταία χρόνια και στο ευρύτερο πλαίσιο της μεταμοντέρνας διαθεματικότητας, δουλειές από τον χώρο των κόμικς εισχωρούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε αυτούς των εικαστικών τεχνών. Άλλοτε μέσω ευφάνταστων εικονογραφημένων βιογραφιών καλλιτεχνών, άλλοτε διερευνώντας ρεύματα και υιοθετώντας τεχνοτροπίες που παραπέμπουν στην ευρύτερη εικαστική δημιουργία, συνεχίζουν μια μεγάλη συζήτηση πάνω στη θέση του κόμικ στο φάσμα των τεχνών, αλλά και τους κοινούς του τόπους με τις (παραδοσιακές) εικαστικές τέχνες. Συζήτηση, που στην ουσία της αφορά στη φύση της ίδιας της σύγχρονης τέχνης και τη ρευστότητα οριοθέτησης των ειδών της.

Η σχέση κόμικς και εικαστικών τεχνών σίγουρα δεν είναι νέο φαινόμενο. Πολλοί εικαστικοί καλλιτέχνες έχουν χρησιμοποιήσει την αισθητική και πρακτική τους στη δουλειά τους, από τον Roy Lichtenstein και τον Andy Warhol μέχρι τον Yoshitomo Nara, τον Raymond Pettibon, την Aidan Koch αλλά και τον Martin Kippenberger, την Amy Sillman και την Margaret Harrison, μεταξύ άλλων. Αντίστοιχα, πολλοί καλλιτέχνες της 9ης τέχνης έχουν περάσει από τοίχους γκαλερί και μουσείων. Πρόσφατα, φέρ’ ειπείν, είδαμε στο Λονδίνο έργα του σπουδαίου Robert Crumb στην γκαλερί David Zwirner.

Εικονογραφημένα αφηγήματα έχουν άλλωστε κατά καιρούς χαρακτηριστεί και οι τοιχογραφίες στα σπήλαια Lascaux, τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά, όπως και έργα του Ιερώνυμου Μπος ή του William Hogarth. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συσχετίσεις των δύο αυτών χώρων υπήρξαν τα επονομαζόμενα πρώτα manga, τα περίφημα και πραγματικά υπέροχα εικονογραφημένα βιβλία του μεγάλου Ιάπωνα Katsushika Hokusai (1760 –1849) μέσα στα οποία εκτός από το προσωπικό του όραμα για την τέχνη, μας δίνεται και μια εικόνα της καθημερινής ζωής στην Ιαπωνία της εποχής του. Το τελευταίο από αυτά, γνωστό και ως «Hocusai’s lost manga» (2016), κυκλοφόρησε για πρώτη φορά μόλις πριν από λίγα χρόνια, μέσα από την καλά συντηρημένη συλλογή του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστόνης.

Κοιτάζοντας αυτήν τη σχέση από την άλλη πλευρά, graphic novels όπως το εκπληκτικό «Gulag Casual» (2016) του νεαρού Αμερικανού κομίστα Austin English από τον εκδοτικό οίκο 2dcloud, ισορροπούν ανάμεσα στους κώδικες του εικονογραφήματος και της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας. Το «Gulag Casual» αποτελείται από πέντε ανεξάρτητες ιστορίες, στις οποίες η αφήγηση εξελίσσεται μέσα από στριπς σχεδόν αυτόνομα έργα. Το σχεδιαστικό ιδίωμα δε, καθώς κινείται μεταξύ αφαιρετικού εξπρεσιονισμού, art brut ή ακόμα και κυβισμού, παρόλο που ενίοτε σε παρασύρει εκτός διήγησης, σε αιχμαλωτίζει με τη γοητεία του.

Ένα από τα τελευταία πιο πολυσυζητημένα και χορταστικά παραδείγματα graphic novels που εξερευνούν με πάνω από έναν τρόπους την pop art είναι το «Andy: The Life and Times of Andy Warhol» (2018) του Typex από την σειρά Art Masters της εκδοτικής SelfMadeHeroe. Πρόκειται για την πιο πρόσφατη και πλούσια απόπειρα εικονογραφημένης βιογραφίας του Warhol, από την παιδική του ηλικία ώς τον θάνατό του, ένα πολυσέλιδο, πολυμορφικό και εντυπωσιακό εγχείρημα, στο οποίο η vintage αισθητική και η εναλλαγή ασπρόμαυρου και χρώματος στο σχέδιο, πέραν της αφήγησης ανοίγουν διάλογο και με τα ίδια τα έργα του καλλιτέχνη.

Παραμένοντας για λίγο ακόμα στον κύκλο του Warhol, το graphic novel «Basquiat» των Julian Voloj και Soren Mosdal (από την ίδια σειρά και εκδοτική), ξεκινά από τον θάνατό του, τον Αύγουστο του 1988, για να μας διηγηθεί την ιστορία του τόσο ταλαντούχου αλλά και τόσο πρόωρα χαμένου δημιουργού. Με την ενδιαφέρουσα και ποιητική επιλογή του δευτέρου προσώπου στην εξιστόρηση ―που ουσιαστικά γίνεται λίγο πριν από τη στιγμή του θανάτου του από τον «Flexible», το ζωγραφικό alter ego του Basquiat― το βιβλίο μάς εισάγει μέσα από έντονα χρώματα και απρόσμενες χρήσεις τους, όχι μόνο στη σύντομη αλλά έντονη ζωή του Basquiat, αλλά και στο πολύστροφο και χαοτικό μυαλό του.

Τη συναρπαστική ζωή της ανατρεπτικής εικαστικού Niki De Saint Phalle αφηγείται η γαλλική εικονογραφημένη βιογραφία «Niki de Saint Phalle: The Garden of Secrets» (2014) των Dominique Osuch και Sandrine Martin από τις εκδόσεις NBM. Εδώ, η αφήγηση αναπτύσσεται θεματικά με βάση τις πανέμορφες κάρτες ταρό που είχε σχεδιάσει η καλλιτέχνης, το σχέδιο έχει μια ευχάριστη παιδικότητα ενώ, καθώς το κόμικ είναι κυρίως ασπρόμαυρο, το χρώμα, όπου και όταν παρεμβαίνει, λειτουργεί συμβολικά ή συγκινησιακά.

Ακόμη, δύο ενδιαφέρουσες graphic novel προσεγγίσεις στη ζωή καλλιτεχνών είναι το «Pablo» (2015) των Julie Bernand and Clement Oubrerie, μια ποιητική, σχεδόν σουρεαλιστική περιήγηση στη ζωή του Πικάσο, και το «Pollock confidential: A graphic novel» (2020) του Ιταλού Onofrio Catacchio, που αναμένεται να βγει από την Laurence King Publications, μια νουάρ ματιά στη ζωή και το έργο του Αμερικάνου πρωτοπόρου του action painting και τα ψυχροπολεμικά παιχνίδια γύρω από αυτό.

TAGS

Γκέλυ Γρυντάκη

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη