© AP Photo/Alessandra Tarantino Της Όλινκας Μηλιαρέση-Βαρβιτσιώτη
Μπήκαμε, λοιπόν, στον Απρίλιο. Όσο η καραντίνα λόγω κορονοϊού παρατείνεται, η ανησυχία για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον πολιτισμό ―οργανισμούς και δημιουργούς― είναι μία: «Πώς θα επιβιώσουμε αυτήν τη χρονιά, όταν έχουν παγώσει τα πάντα για άγνωστο χρόνο;».
Ο πολιτιστικός τομέας και όλα τα δημιουργικά επαγγέλματα που τον αποτελούν ανήκουν διαχρονικά στις ευπαθείς επαγγελματικές ομάδες που πλήττονται πρώτες στις κάθε λογής κρίσεις. Πάνω που η αγορά της τέχνης είχε αρχίσει δειλά δειλά να συνέρχεται από μια οικονομική ύφεση δεκαετούς διάρκειας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία πρωτοφανή κατάσταση, η οποία το μόνο σίγουρο είναι ότι θα ζορίσει ακόμη περισσότερο τις μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες του καλλιτεχνικού χώρου που, ούτως ή άλλως, με δυσκολία τα βγάζουν πέρα. Επόμενο, λοιπόν, είναι να εντείνεται μέρα με τη μέρα η ανασφάλεια για το μετά σε έναν κλάδο που έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ψυχική ανάταση του κοινού αυτές τις μέρες του εγκλεισμού.
Γι’ αυτό, η ανακούφιση ήταν μεγάλη όταν το υπουργείο Πολιτισμού ανήγγειλε χθες πακέτο 15 εκατομμυρίων ευρώ για ενίσχυση του Σύγχρονου Πολιτισμού. Μπορεί το ποσό να είναι μικρό σε σχέση με τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ που ανήγγειλε η Γερμανία, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ποια είναι τα οικονομικά μεγέθη της χώρας μας και, ιδιαίτερα, ότι μόλις τον Σεπτέμβριο βγήκαμε από τα capital controls. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, ότι τα 10 εκατομμύρια των μέτρων στήριξης προέρχονται από το υπουργείο Οικονομικών ― κίνηση που αποδεικνύει ότι αναγνωρίζεται και έμπρακτα πλέον η σημασία του πολιτισμού για την εγχώρια οικονομία.
Δεδομένου ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια επίσημη πρόβλεψη από την Ευρωπαϊκή Ένωση για έκτακτη χρηματοδότηση του πολιτισμού λόγω κορονοϊού, η σύσταση θεσμικών οργάνων που θα λειτουργούν ως κυματοθραύστες για την προστασία των πολιτιστικών ιδρυμάτων μοιάζει πιο επιτακτική από ποτέ. Εν αναμονή των αποφάσεων του Συμβουλίου Υπουργών Πολιτισμού της Ε.Ε. της 8ης Απριλίου, αξίζει να κοιτάξουμε το παράδειγμα της Αγγλίας, όπου το Arts Council που λειτουργεί ήδη από το 1994 ήταν σε θέση να ανακοινώσει πακέτο στήριξης ύψους 160 εκατομμυρίων λιρών, 20 από τα οποία θα διατεθούν άμεσα στους καλλιτέχνες. Εκτός της οικονομικής βοήθειας, η ύπαρξη τέτοιων θεσμών είναι απαραίτητη για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μίας χώρας και τη διαφύλαξη της πνευματικής ιδιοκτησίας των καλλιτεχνικών δημιουργών.
Αξιέπαινη, βέβαια, είναι η έμφαση που έχει δοθεί από το υπουργείο Πολιτισμού στην ενδυνάμωση του ψηφιακού πολιτισμού. Πέρα από τις αναγκαίες χρηματοδοτήσεις για ψηφιακές πλατφόρμες που διευκολύνουν την πρόσβαση του κοινού στον πολιτισμό, είναι σημαντικό ο κρατικός μηχανισμός να διατηρήσει την ταχύτητα των ψηφιακών διαδικασιών, ώστε να αναχαιτίσει τη γραφειοκρατία που διαχρονικά αποτελεί τροχοπέδη στην εξέλιξη του κλάδου μας. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να βγούμε πιο δυνατοί μέσα από την παρούσα κατάσταση και να συνεχίσουμε απρόσκοπτα να δημιουργούμε πολιτιστικά προϊόντα με τη δική μας χαρακτηριστική ταυτότητα.
Η πρακτική του social distancing… © AP Photo/Sakchai Lalit
Του Δημήτρη Αθηνάκη
«Έχουμε χρήματα για να κάνουμε όσα χρειαζόμαστε· δεν έχουμε χρήματα για να κάνουμε ό,τι μας καπνίσει» ― αυτή είναι, σε ελεύθερη μετάφραση, μία αποστροφή του James Cuno, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του J. Paul Getty Trust του Λος Άντζελες. Του την υπενθύμισε σε μία ανοικτή επιστολή που του απηύθυνε ο ανταποκριτής της Art Newspaper στην καλιφορνέζικη μητρόπολη, Jori Finkel, ζητώντας του να αναλάβει διασωστική δράση υπέρ των καλλιτεχνών που βάλλονται ακόμη σκληρότερα κατ’ αυτήν τη φονική πανδημία.
Το Getty πριν από λίγες ώρες ανακοίνωσε ότι δίνει έκτακτη επιχορήγηση 10 εκατ. δολάρια σε μικρούς και μικρομεσαίους καλλιτεχνικούς οργανισμούς του Λος Άντζελες. Ανταποκρίθηκε αμέσως.
Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα ― για βοήθεια, διάσωση, ευεργεσία. Τα μεγάλα ιδρύματα αυτής της χώρας (το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Ίδρυμα Ωνάση, το ΔΕΣΤΕ, ο ΝΕΟΝ, το Ίδρυμα Λασκαρίδη, το Ίδρυμα Λεβέντη, το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το Ίδρυμα Θεοχαράκη, το Ίδρυμα Γουλανδρή, για να αναφέρουμε απλώς ορισμένα εξ αυτών), εκείνα που βασίζονται στις τέχνες και τους καλλιτέχνες και συγκινητικά τους προωθούν για την ψυχαγωγία και τη μόρφωση του ευρέος κοινού, μοιάζουν υποχρεωμένα πλέον να συμβάλουν στην επιβίωση των ανθρώπων της τέχνης χωρίς ανταλλάγματα, χωρίς αναθέσεις.
Ωρα για να αναδειχθούν ευεργέτες της ζωής. Διότι αυτό διακυβεύεται σήμερα.
Λεφτά υπάρχουν ― και ο κόσμος της τέχνης τα έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ άλλοτε. Το καλλιτεχνικό οικοσύστημα βοά, προσπαθεί εναγωνίως να βρει λύσεις και τρόπους για να επιβιώσει τώρα που πλέον όλα αναστέλλονται, αναβάλλονται, ακυρώνονται. Και οι ευεργέτες μπορούν να τους βοηθήσουν, από τη στιγμή, μάλιστα, που το ίδιο το κράτος έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες.
Εκτός από λεφτά, υπάρχουν και τρόποι. Τα μεγάλα ιδρύματα της χώρας μπορούν να κάνουν μία παύση στον σχεδιασμό των προγραμμάτων τής μετά κορονοϊόν εποχής ―προγράμματα που, έτσι κι αλλιώς, αναβάλλονται επ’ αόριστον― και να σταθούν στο πλάι εκείνων που θα χρειάζεται και «αύριο» να είναι «εδώ» για να καταρτιστούν φεστιβάλ, εκθέσεις, δράσεις.
Για να υπάρξει τέχνη «μετά».
Πώς, όμως, να στηρίξουν όσους έχουν ανάγκη και όσους περιέρχονται σε δυσμενή θέση; Με χρήματα, προμήθειες, φάρμακα και με κάλυψη της υγειονομικής και ασφαλιστικής τους περίθαλψης, όπου αυτά ελλείπουν. Με βοήθεια που θα τους παράσχουν για να περάσουν στον νέο, ψηφιακό κόσμο που διανοίγεται, αφού πλέον το social distancing είναι ο (προσωρινός μεν που ίσως αλλάξει τα πάντα δε) τρόπος για να ζούμε: συμβουλές και πόρους για marketing και online παρουσία, μέχρι και διαδικτυακός χώρος μπορεί να παρασχεθεί δωρεάν για την προβολή και πώληση του έργου τους.
Με τα χρήματα, το έμψυχο δυναμικό, τις διασυνδέσεις και την τεχνογνωσία που διαθέτουν οι μεγάλοι ευεργέτες, μπορεί να επεκταθεί η βοήθεια προς τα πληττόμενα τμήματα του καλλιτεχνικού οικοσυστήματος: ένα απλό κάλεσμα για συγκέντρωση επιπλέον χρημάτων από τους πλουσιότερους αρκεί για αρχή· όπως και η χρηματοδότηση και επιστράτευση μη κερδοσκοπικών (ή και κερδοσκοπικών) οργανώσεων και think tanks μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες προώθησης και ανάπτυξης βαλλόμενων επιχειρήσεων, ομάδων και ατόμων.
Η φόρμουλα θα βρεθεί, οι προϋποθέσεις θα οριστούν. Είμαι σίγουρος ότι και η πολιτεία θα διευκολύνει τέτοιες διαδικασίες. Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν!
Ο διαμοιρασμός των πόρων και της γνώσης κρίνεται πιο απαραίτητος από ποτέ άλλοτε. Όχι για να «τραφεί» το κοινό, αλλά για να τραφούν (εντός και εκτός εισαγωγικών) εκείνοι που «τρέφουν» το κοινό ― οι καλλιτέχνες, οι επιμελητές, οι θεωρητικοί, για να αναφέρουμε μόνον ορισμένους.
Τα Νέα της Τέχνης είναι διατεθειμένα να βοηθήσουν τα μεγάλα ιδρύματα προς αυτή την κατεύθυνση με όποιον τρόπο μπορούν. Η ζωή δεν μπορεί να περιμένει. Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα. Ώρα για εθνικούς ευεργέτες που θα τους ευγνωμονούμε αιωνίως.
Είναι πέρα από τη φιλανθρωπία· είναι βαθιά κατανόηση.
TAGS
