Μόλις ενημερώθηκα ότι οι γεωεπιστήμονες συμπέραναν ότι, χάρη στη μαζική καραντίνα λόγω πανδημίας, η Γη τρέμει λιγότερο. Έχοντας λοιπόν περιορίσει δραστικά τις μετακινήσεις μου αυτές τις μέρες, διέκρινα τους «θαμμένους» θησαυρούς που βρίσκονται στο ίδιο ύψος με την επιφάνεια του δαπέδου του εργαστηρίου μου. Και αυτό, διότι οι αποστάσεις που είναι επιτρεπτές στα όρια ενός κατοικήσιμου χώρου δεν βρίσκουν πια παρηγοριά στα οπτικά ανοίγματα του παραθύρου.
Το έχουμε ξαναδεί το σενάριο για τις χαρές που απολαμβάνουμε ρεμβάζοντας στο μπαλκόνι, στη βεράντα, στην αυλή και στον κήπο μας. Η «απόδραση» με τη λογική της επέκτασης του βλέμματος στον ορίζοντα μπορεί να είναι μια ευνόητη επιλογή, αλλά οι πρακτικές «σκαψίματος» και «ψαχουλέματος» με επαναφέρουν στην αξία της σταθερότητας του εδάφους.
Πρότεινα λοιπόν στον εαυτό μου ν’ αντικαταστήσω τις άσκοπες μετακινήσεις του μητροπολιτικού χίπστερ flâneur και την καταστασιακή περιπλάνηση (derive), που τόσο υπερεκτιμήθηκαν από την αρχιτεκτονική και λογοτεχνική ομήγυρη, με τις «σεισμικές» δονήσεις, ταπεινών και ασήμαντων χειρονομιών. Όπως, π.χ., το άνοιγμα σακουλών και βαλιτσών με αχρησιμοποίητα υλικά, χρησιμοποιημένα πινέλα και σωληνάρια χρώματος, την επανατοποθέτηση δομικών στοιχείων στον χώρο που είχαν «κολλήσει» στην ίδια θέση για ατέλειωτους μήνες ή το «ξεσκόνισμα» περιφρονημένων έργων που δραπέτευσαν από το αυστηρό πλαίσιο άλλων ενοτήτων.
Όλα αυτά αφορούν τη γεωμετρία μιας κάθετης ενδοσκόπησης αγνοημένων θησαυρών που εντοπίστηκαν δίπλα στα πόδια μας. Θα έλεγα ότι η χαρά της αναταξινόμησης αυτού του υλικού προσιδιάζει στην πρακτική μιας ανασκαφής, πέρα από τη σκοπιμότητα της χειρονομίας, με την έννοια ότι κάποιες φορές αυτές οι εντυπώσεις και οι συγκινήσεις οδηγούν σε απρόσμενα αποτελέσματα, όπως όταν αναποδογυρίζουμε κάποιες πέτρες και τα σκουλήκια αιφνιδιάζονται ― κι εμείς μαζί τους.
Άποψη από το στούντιο του καλλιτέχνη © Κλεοπάτρα Χαρίτου
Όμως εδώ δεν έχουμε να κατανοήσουμε ένα διαφορετικό οικοσύστημα, αλλά αυτό που βρίσκεται εντός της οικίας μας. Αυτό σημαίνει ότι η επαφή με το επανευρεθέν αντικείμενο είναι κάποιες φορές δυσάρεστη ως και απογοητευτική. Γιατί απλώς δεν ανακαλύπτουμε μονάχα κάποια «κρυμμένα» αριστουργήματα αλλά και μπόλικα τερατουργήματα, όπως σχέδια και γλυπτά, τα οποία είναι δικά μας και ίσως περισσότερο δικά μας από εκείνα που αποφασίσαμε να εκθέσουμε.
Επιπλέον, μέσα σε αυτό το πλαίσιο του εγκλεισμού, η εμμονή στις λεπτομέρειες ενός έργου παραμορφώνει την αίσθηση του συνόλου και έπειτα από κάποιο χρονικό σημείο παρατήρησης δεν συμφέρει καθόλου να μαρκάρουμε ατέλειες. Μέσα σε αυτό το καθεστώς της ανασφάλειας, βλέπουμε ένα horror vacui στη σύνθεση και μετά έρχεται η στιγμή της απόλυτης καταστροφής.
Μπορεί ο εγκλεισμός σε έναν βαθμό να βοηθάει σε ένα ritual αυτοδιαχείρισης, όπως και σε μια συνεσταλμένη (μπορεί και ενοχική) χαρά για τη δυνατότητα του να αξιοποιούμε περισσότερες «δημιουργικές» ώρες, όμως νά που ξαφνικά αυτή η προσδοκία μπορεί να αποβεί ασήμαντη μπροστά στις Ερινύες του ψυχαναγκασμού.
Αντίδοτο σε αυτό είναι μια επιθετική παραγωγικότητα απέναντι σε μια κουλτούρα της αναταξινόμησης του υπάρχοντος υλικού. Υπάρχουν όμως και εκείνες οι στιγμές που χρειάζονται οι παύσεις…
Για παράδειγμα, συνηθίζω να έχω το φυσικό φως ως μοναδική πηγή φωτισμού μέχρι να εξαφανιστεί από το δωμάτιό μου στο τέλος της ημέρας. Πολλά μπορούν να προκύψουν από αυτή την επιλογή. Με προσοχή, επιμονή και λίγη τύχη ίσως συναντήσουμε και ένα «οντραντέκ», αυτήν τη σκελετωμένη μαριονέτα-αντικείμενο που περιγράφει ο Κάφκα σ’ ένα του διήγημα, που με την πρώτη εντύπωση θυμίζει ένα σπασμένο πλατύ καρούλι σε σχήμα αστεριού, τυλιγμένο με κλωστές. Κλωστές που θα μπορούσαν να έχουν δραπετεύσει από τα χέρια ενός μαριονετίστα.
Έχω αρκετούς φίλους που σχεδιάζουν και σκαλίζουν ανάλογες κατασκευές στα εργαστήριά τους. Το «οντραντέκ» είναι σχεδόν πάντα μουγκό σαν το ξύλινο παρουσιαστικό του, ευκίνητο και άπιαστο, ενώ έχει μια τάση να εξαφανίζεται για μήνες σε περάσματα, να σέρνεται στις σκάλες, στους διαδρόμους και στις εισόδους των πολυκατοικιών. Ίσως οι λόγοι που δεν τα έχουν δει μέχρι τώρα είναι διότι πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν ή επειδή συχνά τα μπερδεύουν με τα κατάλοιπα των γλυπτών τους.
TAGS
