Ποτέ ξανά στην ιστορία η αρχιτεκτονική δεν είχε κληθεί να δώσει τόσο άμεσες και γρήγορες απαντήσεις σε καίρια ζητήματα όσο σήμερα. Δεν έχουν περάσει ούτε λίγοι μήνες από τότε που στο τραπέζι είχε τεθεί το ποιες λύσεις δύνανται να προτείνουν οι αρχιτέκτονες για τον δημόσιο χώρο ώστε να προστατευθούν οι πολίτες σε ενδεχόμενο τρομοκρατικό χτύπημα. Τώρα καλούνται να καταθέσουν τις προτάσεις τους απέναντι στην καθολική απομόνωση του κόσμου μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να αντεπεξέλθει σε τόσο σοβαρές και διαμετρικά αντίθετες προκλήσεις που αφορούν όχι απλώς την καθημερινότητα του ανθρώπου, αλλά την ίδια του την ύπαρξη;

Ευελιξία και γρήγορα αντανακλαστικά

Αδιαμφισβήτητα η αρχιτεκτονική είναι μια ζωντανή επιστήμη που μεταβάλλεται ανάλογα με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της κάθε εποχής και εκφράζεται μέσα από τις ιδέες που αποτυπώνονται στα νέα κτίρια. Ο χρόνος, όμως, που μεσολαβεί μεταξύ της σύλληψης μιας ιδέας, του σχεδιασμού και τελικά της υλοποίησής της μπορεί να φθάσει στα 4 με 8 χρόνια, ανάλογα με το μέγεθος του έργου.

Το διάστημα αυτό είναι απαγορευτικά μεγάλο, για παράδειγμα, για τη Silicon Valley για την παραγωγή και εφαρμογή νέων καινοτόμων ιδεών. Και ενώ οι περισσότερες εταιρείες δανείζονται τόσο τη δομή της όσο και τον ίδιο τον όρο «αρχιτεκτονική» για την οργάνωση και δημιουργία ριζοσπαστικών προϊόντων, η ίδια φαίνεται να παλεύει με τον χρόνο και με θεωρίες του παρελθόντος που δεν έχουν ιδιαίτερη βάση σήμερα.

Τρισδιάστατη εκτύπωση μάσκας @ Cooper3D

Αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτεκτονική

Η απάντηση στην παραπάνω πρόκληση είναι η αποδέσμευση της αρχιτεκτονικής από το κτίριο. Η αρχιτεκτονική μπορεί να ζει και να αναπνέει μέσα από νέες ιδέες και προϊόντα, πλατφόρμες εφαρμογών, οργανωτικές δομές και μεθοδολογίες.

Ένα άμεσο πρακτικό παράδειγμα είναι τα αντανακλαστικά που έδειξαν οι μελετητές για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού με τον σχεδιασμό και την τρισδιάστατη εκτύπωση προστατευτικών μασκών και εξαρτημάτων για κινητές μονάδες νοσηλείας, αλλά και με τον σχεδιασμό  μεθοδολογίας για την άμεση μετατροπή στεγασμένων και ανοικτών χώρων σε νοσοκομεία.

Διερεύνηση δολοφονίας του Harith Augustus © Forensic Architecture

Αρχιτεκτονική χωρίς μηχανικούς

Η εποχή που η αρχιτεκτονική ομάδα περιστοιχιζόταν από στατικούς, μηχανολόγους και τοπογράφους πρέπει να θεωρηθεί πλέον παρωχημένη. Η συνεργασία με διεπιστημονικές ομάδες, οι οποίες θα αποτελούνται πέραν των μηχανικών από ακαδημαϊκούς, καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές, προγραμματιστές λογισμικού, δημοσιογράφους, αρχαιολόγους, δικηγόρους  και επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων είναι μονόδρομος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Forensic Architecture, μια διεπιστημονική ερευνητική ομάδα που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και χρησιμοποιεί αρχιτεκτονικές τεχνικές και τεχνολογίες για τη διερεύνηση περιπτώσεων κρατικής βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.

Αν μέσα σε αυτό το πλαίσιο συζήτησης, στο οποίο αναπτύσσονται θέματα ζωτικής σημασίας, όπως είναι η  ομαδική και η ατομική ελευθερία, η ασφάλεια και η ευημερία, προσθέσουμε τις μεγάλες προκλήσεις για βιώσιμη ανάπτυξη και προστασία του περιβάλλοντος, για πολεοδομικό σχεδιασμό απέναντι στον ολοένα αυξανόμενο γερασμένο πληθυσμό και την ανάγκη για πολυσυλλεκτικότητα, συνεργασία και ισότητα, τότε μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς πόσο σημαντικό είναι ο αρχιτέκτονας να παραμερίσει το εγώ του και την εμμονή του σε στιλιστικές φόρμες και να εστιάσει στην ουσία της αρχιτεκτονικής.

TAGS

Πιέρος Πιερής

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη