Η τέχνη μάς υπενθυμίζει ότι μπορούμε να υπερβούμε τη θνητότητα, έστω και για μια στιγμή, και αυτήν τη μοναδική στιγμή μπορούμε να την ορίσουμε ως μια πράξη τέχνης.
Διανύουμε μία περίοδο ενός ιδιότυπου εγκλεισμού, παροδικού ή μη θα φανεί στην πορεία, η κοινωνία εξαναγκάζεται σταδιακά να αποκοπεί από την επαφή με την υλικότητα του κόσμου των αισθήσεων και κατ’ επέκταση της ομορφιάς του απτού, συνδέοντάς τα με την απειλή της ανθρώπινης ύπαρξης, με τον φόβο του θανάτου και με την πιθανότητα μιας αποστειρωμένης ζωής υπό διαρκή έλεγχο τόσο σε συλλογικό όσο και ατομικό επίπεδο. Κατά κάποιο τρόπο, έχουμε μαζικά καταπιεί τον εξωτερικό επιτηρητή μας.
Η κοινωνική εγγύτητα σε όλες τις εκφάνσεις της επαναπροσδιορίζεται, μετονομάζεται και μετουσιώνεται σε εξ αποστάσεως συνδεσιμότητα, ο άυλος κόσμος των social media είναι πιο ορατός και φωτεινός από ποτέ και υφίσταται μπροστά στα μάτια μας για να αποτυπώνει αλγοριθμικά τον κόσμο των ανθρώπινων επιθυμιών που επιμένουν να παραμένουν σθεναρά στη σφαίρα της υλικής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που περιγράφεται από τα media πλέον ως επικίνδυνα μολυσματική.
«Μένουμε σπίτι», μας συμβουλεύει σε όλες τις γλώσσες το διαφημιστικό σλόγκαν. Μένουμε με ασφάλεια, να κοιτάμε όχι μόνο από και προς τις ψηφιακές μας οθόνες τον κόσμο μας ως εικόνα, αλλά είμαστε πλέον μέσα στην οθόνη του κόσμου ως η εικόνα του εαυτού μας. Ο κόσμος ως προσομοίωση του εαυτού του ως μια φαντασματική και άσαρκη εκδοχή του, όπως διατύπωσε ο Jean Baudrillard, σήμερα επιβεβαιώνεται περισσότερο από ποτέ άλλοτε.
Βιώνουμε την καθημερινότητα σαν τον πρωταγωνιστή της ταινίας The Purple Rose of Cairo, εγκλωβισμένοι στο ενδιάμεσο της υλικότητας της ζωής και του φαντασιακού της οθόνης, ενώ παράλληλα φλερτάρουμε με τη νέα συνθήκη, όπως και η ηρωίδα της ταινίας, όταν τον φιλάει στο στόμα για πρώτη φορά και αποδέχεται ότι: «He’s fictional, but you can’t have everything» (δηλαδή: είναι εικονικός, αλλά δεν μπορείς να τα έχεις όλα).
Κι ενώ αυτήν τη στιγμή όλος ο πλανήτης βρίσκεται σε κατάσταση memento mori, καθώς ο ανθρώπινος πολιτισμός έρχεται κατά πρόσωπο αντιμέτωπος με το γεγονός της συνειδητοποίησης της θνητότητας, αλλά και της επικείμενης συρρίκνωσης των κοινωνικών του ελευθεριών, η καθημερινή ζωή βρίσκεται στον προθάλαμο, σε φάση αναμονής λίγο πριν την επανεκκίνηση ενός παρηγορητικού, αλλά αβέβαια υποσχόμενου business as usual.
Παράλληλα, οι ψηφιακές οθόνες μάς καθησυχάζουν επιβεβαιώνοντάς μας ότι οι εικονικές εμπειρίες του υλικού μας κόσμου και πολιτισμού μπορούν να αναβαθμιστούν και να γίνουν περισσότερο απολαυστικές, αν όχι καλύτερες, ίσως και πιο δημοκρατικές.
Ο ανθρώπινος πολιτισμός, τα επιτεύγματά του και τα πολιτιστικά προϊόντα του, τα μεγάλα ιδρύματα τέχνης, τα μουσεία, οι εκθέσεις, τα έργα των καλλιτεχνών μάς είναι οικεία επειδή τα δημιουργήσαμε με τα μέσα του υλικού μας κόσμου. Έτσι τα αναγνωρίζουμε ως πολιτιστικά αγαθά ακόμη κι όταν δεν τα έχουμε δει από κοντά. Τα διατηρούμε στη συλλογική μας μνήμη και τα ερμηνεύουμε διαμέσου αυτής ακόμα κι όταν διαδρούμε στην εικονική πραγματικότητα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το τόσο άρρηκτα συνδεδεμένο με την υλικότητα του πολιτισμού μας που υπό το πρίσμα της πανδημίας βρίσκεται υπό εξέταση, έννοιες όπως αυτές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής εγγύτητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διακυβεύονται, μπαίνουν στο προσκήνιο, αμφισβητούνται και επαναπροσδιορίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συζητάμε πλέον αυτά τα θέματα που μας απασχολούν και συνεχίζουν να εκφράζονται στα έργα μας μέσα στο τεταμένο κλίμα ενός επιβεβλημένου εγκλεισμού, όχι μόνο ιδιωτικού αλλά και δημόσιου, συμφωνούμε και διαφωνούμε. Το στούντιο είναι το δικό μας castle of solitude, εκεί ερχόμαστε αντιμέτωποι πρωτίστως με τον εσωτερικό μας εαυτό και έπειτα με το εικαστικό μας έργο που δεν είναι παρά το αποτέλεσμα αυτής της αντιπαράθεσης.
Μπορεί αυτήν τη στιγμή λόγω της πανδημίας η ανθρώπινη δραστηριότητα να βρίσκεται σε μια υποχρεωτική παύση που κάνει τον πλανήτη μας να κλυδωνίζεται λιγότερο. Όμως η καλλιτεχνική δραστηριότητα εμπεριέχει την παύση ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας και την αποζητά ως ενδοσκόπηση, ως μια εσωτερική και μια μοναχική πράξη που προϋποθέτει την εκούσια απομόνωση, όχι για να αποκοπεί από τον εξωτερικό κόσμο, αλλά για να τον αντέξει, να τον κατανοήσει, να σταθεί κριτικά απέναντι του, να τον αναδιαμορφώσει και να τον υπερβεί.
TAGS
