Της Ειρήνης Πιτσόλη
Ο κορονοϊός έφτασε και στην Ελλάδα και τίποτα δεν μοιάζει να είναι όπως το ξέρουμε. Η χώρα μπήκε για δύο μήνες σε καραντίνα. Στον μακρύ κατάλογο των επιχειρήσεων που έκλεισαν, οι γκαλερί, τα μουσεία και οι χώροι τέχνης. Οι καλλιτέχνες είδαν τις εκθέσεις τους να αναβάλλονται ή να ακυρώνονται. Σε μια περίοδο που το κίνημα #SupportArtWorkers πήρε τεράστιες διαστάσεις, οκτώ Έλληνες εικαστικοί μιλούν από το εργαστήριό τους.
Πώς βιώνουν οι καλλιτέχνες αυτή την περίοδο απομόνωσης; Περνάει η τέχνη σε μία νέα, digital εποχή; Επαναπροσδιορίζεται η αξία της τέχνης στη ζωή μας; Πώς θα είναι η «επόμενη μέρα»;
Η Αφροδίτη Λίτη, η Άννα-Μαρία Τσακάλη, ο Στέφανος Δασκαλάκης, ο Χρήστος Παλλαντζάς, ο Σάββας Γεωργιάδης, η Χρύσα Βέργη, η Δάφνη Αγγελίδου και ο Μιχάλης Μαδένης απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα και εκφράζουν την άποψή τους σε μία περίοδο που η τέχνη αναγκάστηκε να «σιωπήσει».
Δάφνη Αγγελίδου, ζωγράφος, καθηγήτρια ΑΣΚΤ
«Οι ενέργειες που θα γίνουν την “επόμενη μέρα” πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες της τέχνης με ή χωρίς κορονοϊό»
Δάφνη Αγγελίδου, Νυχτερινό καφενείο
Η αλήθεια είναι ότι η συγκέντρωση που χρειάζεται κανείς για να σκεφτεί ή να πραγματοποιήσει ένα έργο τέχνης μοιάζει λίγο με τις ακραίες συνθήκες της καραντίνας. Έχω περάσει πάρα πολλές μέρες χαμένη στο εργαστήριό μου, χωρίς να θέλω επαφή με την πραγματικότητα, μόνο με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που η «απέξω» ζωή μού φέρνει και που επιλέγονται πολύ προσεκτικά. Δεν έχει αλλάξει λοιπόν, πρακτικά, ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μου.
Βιώσαμε την καραντίνα όμως με έναν καινούργιο και δυσάρεστο τρόπο, γιατί αυτά που ακάλεστα έχουν εισχωρήσει στην αγαπημένη μας μοναχικότητα είναι ο φόβος, η ανασφάλεια και το χάσιμο της ελευθερίας μας. Επιβάλλεται και είναι σωστό να ζούμε έτσι σε αυτές τις ακραίες συνθήκες ανελευθερίας, γιατί πρέπει να επιβιώσουμε όλοι.
Η καραντίνα επιβλήθηκε στα μέσα του Μαρτίου και αναβλήθηκε, για καλύτερες μέρες, η ατομική μου έκθεση με τίτλο «Γεωγραφία της νύχτας» στην Evripides Art Gallery. Πρόκειται για μια σειρά ζωγραφικών και ψηφιδωτών έργων με θέματα νυχτερινές όψεις της πόλης, νυχτερινές προσόψεις καφενείων και ανθρώπινες παρουσίες μόνες και μαζί, μέσα σε χαοτικούς υπαίθριους χώρους.
Λυπάμαι πολύ για τις γκαλερί που έκλεισαν, γιατί ζούμε σε μία εύθραυστη πραγματικότητα, και κάθε δυσκολία τη βρίσκουμε μπροστά μας επί δέκα. Μόλις βγαίνουμε από μία δεκαετή κρίση που έχει δυσκολέψει αρκετά τον χώρο μας και ελπίζω να μην πάμε πάλι πολύ πίσω όταν ανοίξουν οι χώροι τέχνης. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε την ζημιά που έχει γίνει και πόσο θα επηρεάσει τα πράγματα. Μπορεί, και είναι επιθυμητό, να συνεχίσουμε από το σημείο που είχαμε σταματήσει.
Όσον αφορά τα μουσεία, έχουν κάνει πολλές δράσεις, έχουν γίνει πολλά πράγματα γνωστά σχετικά με τις συλλογές τους και πιστεύω ότι θα μπουν σε μία «κανονική» περίοδο πολύ πιο εύκολα, γιατί ο κόσμος θα συνεχίσει να τα επισκέπτεται. Δυστυχώς, η χρηματοδότηση, που είναι στην κόψη του ξυραφιού για πολλά ιδρύματα, είναι ένα άλλο, πολύ δύσκολο μέρος της λειτουργίας τους.
Ο χώρος μας είναι πολύ δύσκολος όσον αφορά τις αμοιβές μας, γεγονός πολύ σημαντικό αλλά όχι καθοριστικό. Οι καλλιτέχνες κατά την περίοδο της κρίσης έχουν αφιερωθεί και κάνουν την καλύτερη δουλειά τους. Εδώ και δέκα χρόνια το επίπεδο έχει ανέβει πολύ. Το ίδιο βλέπω στους νέους καλλιτέχνες, τους φοιτητές μου. Οι διπλωματικές τους στη σχολή είναι κατά κανόνα πολύ υψηλού επιπέδου. Το πρόβλημα μπαίνει αμέσως μετά, γιατί πρέπει να βιοποριστούν στο δύσκολο κλίμα μιας χώρας που θεσμικά δεν διαθέτει κονδύλια για τον πολιτισμό. Φαντάζομαι ότι ύστερα και από αυτή την αναποδιά της επιδημίας, θα αρχίσει μία από τα ίδια.
Δάφνη Αγγελίδου, Διαβάτες 4
Σίγουρα η καραντίνα πέρασε με βιβλία, ταινίες και κινηματογράφο, μουσική, τέχνη και χειροτεχνίες, ηλεκτρονικές επισκέψεις στα μουσεία, θεατρικές παραστάσεις και τόσα άλλα που αφιλοκερδώς πρόσφεραν τα ιδρύματα, τα θέατρα και οι χώροι τέχνης γενικότερα. Νομίζω ότι ο κόσμος είχε τον χρόνο και ήρθε σε επαφή με τον κόσμο μας, ακόμη και άνθρωποι που ποτέ δεν μας είχαν προσεγγίσει. Τώρα το αν θα παραμείνουν και αν θα φέρει μία μεγαλύτερη δυναμική στον χώρο της τέχνης και για όλους μας θα το δείξει ο χρόνος.
Ο ρόλος της τέχνης ποτέ δεν περιοριζόταν μόνο στο να ψυχαγωγεί. Είναι πολύ πιο ουσιαστικός, είναι πολύ περισσότερο από μια καταγραφή των πραγμάτων ή την προσωπική έκφραση του καθενός. Διαμορφώνει την εποχή και τη φιλοσοφία της. Μην ξεχνάμε ότι το παρελθόν την ιστορία των ανθρώπων και των πολιτισμών μόνο μέσω της τέχνης μπορούμε να προσεγγίσουμε.
Φυσικά και θα γίνουν καινούργιες και ενδιαφέρουσες δουλειές και παρουσιάσεις, αλλά αυτό δεν θα έχει σχέση με την υποχρεωτική καραντίνα, αλλά με το γεγονός ότι έχουμε πολύ χρόνο να αναλογιστούμε, να εκτιμήσουμε πράγματα, να δουλέψουμε περισσότερο. Στον χώρο των εικαστικών τεχνών, η απομόνωση μπορεί να λειτουργήσει δημιουργικά, αν και όχι πάντα, γιατί η βαθύτερη και η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Νομίζω και ελπίζω ότι όλο αυτό θα λειτουργήσει σαν μια παρένθεση. Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν «την επόμενη μέρα» είναι αυτές που καλύπτουν τις μόνιμες ανάγκες, με ή χωρίς κορονοϊό. Χρειάζονται θεσμικές αλλαγές, χρειάζεται χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού αλλά και από ιδιωτικές πηγές, να γίνει η χώρα μας αυτό που πάντα ονειρεύομαι, ένα διεθνές κέντρο τέχνης, φιλοσοφίας και πολιτισμού. Να μπορούμε να το υποστηρίξουμε με συνέδρια, εργαστήρια, εικαστικές εκθέσεις, θεατρικές και μουσικές παραστάσεις και όλες τις εκδοχές του σύγχρονου πολιτισμού. Στον χώρο μας, που γεννήθηκαν τόσο σπουδαία πράγματα, υπάρχουν οι άνθρωποι που μπορούν να το πραγματοποιήσουν σε ανώτατο επίπεδο. Ας ελπίσουμε ότι θα γίνουν κάποια βήματα να γίνει πραγματικότητα.
TAGS
