Της Ειρήνης Πιτσόλη
Ο κορονοϊός έφτασε και στην Ελλάδα και τίποτα δεν μοιάζει να είναι όπως το ξέρουμε. Η χώρα μπήκε για δύο μήνες σε καραντίνα. Στον μακρύ κατάλογο των επιχειρήσεων που έκλεισαν, οι γκαλερί, τα μουσεία και οι χώροι τέχνης. Οι καλλιτέχνες είδαν τις εκθέσεις τους να αναβάλλονται ή να ακυρώνονται. Σε μια περίοδο που το κίνημα #SupportArtWorkers πήρε τεράστιες διαστάσεις, οκτώ Έλληνες εικαστικοί μιλούν από το εργαστήριό τους.
Πώς βιώνουν οι καλλιτέχνες αυτή την περίοδο απομόνωσης; Περνάει η τέχνη σε μία νέα, digital εποχή; Επαναπροσδιορίζεται η αξία της τέχνης στη ζωή μας; Πώς θα είναι η «επόμενη μέρα»;
Η Αφροδίτη Λίτη, η Άννα-Μαρία Τσακάλη, ο Στέφανος Δασκαλάκης, ο Χρήστος Παλλαντζάς, ο Σάββας Γεωργιάδης, η Χρύσα Βέργη, η Δάφνη Αγγελίδου και ο Μιχάλης Μαδένης απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα και εκφράζουν την άποψή τους σε μία περίοδο που η τέχνη αναγκάστηκε να «σιωπήσει».
Στέφανος Δασκαλάκης, ζωγράφος
«Χρειάστηκε ένας πολύ μικρός ιός για να καταλάβουμε ότι ζούσαμε μια ψευδαίσθηση»
Η κατάσταση που ζούμε είναι πρωτόγνωρη. Κυκλοφορείς στην άδεια πόλη και έχεις την παραίσθηση ότι είσαι ο μόνος που κινείται σ’ αυτές τις άδειες «ιδανικές» πόλεις που απεικόνισαν οι ζωγράφοι της Αναγέννησης. Νιώθεις πως γυρίζεις πίσω στις παλιές ιστορίες. Αυτά που διάβαζες για τις επιδημίες που αποδεκάτιζαν πόλεις ολόκληρες και θεωρούσες ότι ανήκαν στο παρελθόν συνειδητοποιείς πως είναι εδώ και καραδοκούν. Φόβοι αρχαϊκοί έρχονται στην επιφάνεια. Έργα όπως «Η πανούκλα του Ashdod» του Πουσέν στο Λούβρο ή «Ο Βοναπάρτης επισκέπτεται τους πληγέντες από πανώλη της Γιάφας» του Gros ή ο «Θρίαμβος του θανάτου» του Μπρέγκελ παίρνουν εντελώς διαφορετική σημασία.
Είναι σαν να συναντάμε την ιστορία. Και επειδή οι κρίσεις προσφέρονται για ενδοσκοπήσεις και συμπεράσματα (που φροντίζουμε να ξεχνάμε όσο γίνεται πιο γρήγορα μόλις αυτές ξεπεραστούν), θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια πράγματα. Κατ’ αρχάς, θα πω πως, παρά την κακή τύχη που μας βρήκε, νιώθω τυχερός και ευνοημένος που μπορώ να προστατευθώ, έστω μένοντας κλεισμένος στο σπίτι, όταν άλλοι, δυστυχώς, δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο για τον εαυτό τους. Είναι μία καλή ευκαιρία για να τους σκεφτούμε. Έχουμε μάθει να θεωρούμε κάποια πράγματα σαν δεδομένα. Δεν είναι όμως για όλους.
Επίσης σκέφτομαι πως αυτόν τον καιρό γίνεται πολύς λόγος για την τεχνολογία. Για τις δυνατότητες που μας παρέχει. Ταινίες και θεατρικά έργα προσφέρονται σε αφθονία. Ακούμε τους συνεργάτες της Μητροπολιτικής Όπερας της Νέας Υόρκης να τραγουδούν ή να παίζουν μουσική μέσα από τα σπίτια τους όπου μένουν κλεισμένοι. Βλέπουμε παλιές ταινίες που βρίσκουμε στο διαδίκτυο ή που στέλνουν φίλοι και καμιά φορά σκέπτομαι τον κίνδυνο του να χαθούμε στο άπειρο της υπερπροσφοράς.
Σε τέτοιες εποχές κρίσης που οι τάσεις του χαρακτήρα και οι κλίσεις οξύνονται είναι η στιγμή να αναρωτηθούμε σε ποια κατηγορία ανήκουμε… Σε αυτούς που καταναλώνουν παθητικά ή σε αυτούς που δημιουργούν; Είναι επίσης και μια καλή ευκαιρία να δούμε πόσο μπορούμε να αντέξουμε με τον εαυτό μας.
Η απίστευτη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες, κείμενα, αλλά και η δυνατότητα επίσκεψης (virtual έστω) σε χώρους όπως μουσεία και αίθουσες τέχνης σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου δικαιολογούν κάθε ευφορία για τον ρόλο της τεχνολογίας. Όμως είναι μεγάλος και ο κίνδυνος που ελλοχεύει. Γιατί δεν πρέπει να χάνουμε από τη σκέψη μας ότι η μοναδικότητα της ζωγραφικής βρίσκεται πάνω απ’ όλα στην «υλικότητά» της, στην πλοκή της ύλης της, στη ματιέρα της, στη σωματική της παρουσία. Η τεχνολογία μας πληροφορεί για το έργο. Δεν το υποκαθιστά. Ο δικαιολογημένος ενθουσιασμός λοιπόν για τα αγαθά της τεχνολογίας ενδέχεται να διαφθείρει τη σχέση μας με το έργο τέχνης στην ουσία του.
Τα τελευταία χρόνια είχαμε πιστέψει πώς «πάει, τελείωσε», είμαστε οι απόλυτοι κυρίαρχοι. Είχαμε καθυποτάξει οριστικά τη φύση. Όμως χρειάστηκε ένας ιός, πολύ μικρός, «που δεν τον πιάνει το μάτι σου», για να καταλάβουμε πως όλα αυτά δεν ήταν παρά μία ψευδαίσθηση.
Η φύση ξαναπήρε το πάνω χέρι. Η ζωγραφική δεν έχει παρά να κερδίσει απ’ αυτό. Μέσα από αυτήν την ταπείνωση θα μπορέσουμε να ξαναβρούμε τον θαυμασμό και το δέος απέναντι στη φύση που αποκαταστάθηκε στο πραγματικό της μέγεθος.
TAGS
