Της Ειρήνης Πιτσόλη
Ο κορονοϊός έφτασε και στην Ελλάδα και τίποτα δεν μοιάζει να είναι όπως το ξέρουμε. Η χώρα μπήκε για δύο μήνες σε καραντίνα. Στον μακρύ κατάλογο των επιχειρήσεων που έκλεισαν, οι γκαλερί, τα μουσεία και οι χώροι τέχνης. Οι καλλιτέχνες είδαν τις εκθέσεις τους να αναβάλλονται ή να ακυρώνονται. Σε μια περίοδο που το κίνημα #SupportArtWorkers πήρε τεράστιες διαστάσεις, οκτώ Έλληνες εικαστικοί μιλούν από το εργαστήριό τους.
Πώς βιώνουν οι καλλιτέχνες αυτή την περίοδο απομόνωσης; Περνάει η τέχνη σε μία νέα, digital εποχή; Επαναπροσδιορίζεται η αξία της τέχνης στη ζωή μας; Πώς θα είναι η «επόμενη μέρα»;
Η Αφροδίτη Λίτη, η Άννα-Μαρία Τσακάλη, ο Στέφανος Δασκαλάκης, ο Χρήστος Παλλαντζάς, ο Σάββας Γεωργιάδης, η Χρύσα Βέργη, η Δάφνη Αγγελίδου και ο Μιχάλης Μαδένης απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα και εκφράζουν την άποψή τους σε μία περίοδο που η τέχνη αναγκάστηκε να «σιωπήσει».
Χρύσα Βέργη, ζωγράφος
«Η επόμενη μέρα σηματοδοτεί έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο»
Ο αναγκαστικός περιορισμός και η απομόνωση επηρεάζει τη φυσική μας ελευθερία, ευτυχώς όχι και την πνευματική. Είναι μία περίοδος, όπου σταματάμε και επαναξιολογούμε ποια είναι αυτά που πολύ συχνά θεωρούμε δεδομένα. Είναι η στιγμή να αναρωτηθούμε σχετικά με την υλική υπόσταση της ζωής μας και πόσο εύθραυστη είναι αυτή τελικά. Να δούμε πόσο επικίνδυνα έχουμε βλάψει το φυσικό μας περιβάλλον. Να επανεξετάσουμε το αξιακό σύστημα της ανθρωπότητας.
Η επόμενη ημέρα σηματοδοτεί ένα πολύ διαφορετικό κόσμο, που η γενιά μας δεν έχει ξαναζήσει. Όμως, ακόμη και αν η απειλή, ο τρόμος, η υστερία ή ο πανικός είναι διάχυτα, ταυτόχρονα υπάρχει και αυτή η παραδοξότητα της ευκαιρίας, της αφύπνισης, της επανανακάλυψης του εαυτού και του άλλου, της επανατοποθέτησης στο τι πραγματικά είναι δεδομένο ή αυτονόητο, της επανεφεύρεσης της ίδιας της ζωής.
Εύχομαι η ύπουλη αυτή παγκόσμια δοκιμασία να είναι η ευκαιρία για να συνειδητοποιήσουμε τη μέχρι τώρα εγωκεντρική υπόσταση της σύγχρονης κοινωνίας μας, που κινείται και καταναλώνει σε τρελό ρυθμό fast forward, παρασύροντας θεμελιώδεις αξίες της ζωής, δρώντας ενάντια στους νόμους της φύσης, με την τρελή και κοντόφθαλμη ψευδαίσθηση ότι ο άνθρωπος είναι ο Άρχων της φύσης και του πλανήτη ολόκληρου. Όμως το γνωρίζουμε, ότι η επόμενη κρίση θα είναι η περιβαλλοντική κρίση.
Χρύσα Βέργη, Mine is the night
Αυτήν τη στιγμή, που ο πλανήτης είναι σε παύση, είναι η ευκαιρία μας να οικοδομήσουμε ένα μέλλον πιο λειτουργικό και ανθρώπινο. Ας πάψουμε να είμαστε ανελέητα κακοποιητικοί στο φυσικό περιβάλλον. Είναι προσβολή στην ίδια τη φύση που μας εμπεριέχει.
Είναι τέτοια η φύση της δουλειάς μου, που για μένα δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικά. Εξακολουθώ να περνάω το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο εργαστήριο, που τα τελευταία χρόνια είναι και το σπίτι μου. Είμαι εξοικειωμένη στην απομόνωση. Όχι όμως στον αναγκαστικό περιορισμό. Στην αρχή ήμουν σε σοκ. Αυτή η κρίση δεν έμοιαζε σε τίποτα με την προηγούμενη, όπου οι αριθμοί ήταν οικονομικά νούμερα με την αντίστοιχη επίδραση στις ζωές μας. Σε αυτήν όμως την παγκόσμια υγειονομική κρίση οι αριθμοί αντιστοιχούν σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Είναι τραγικά σκληρό. Η καραντίνα που επεβλήθη σε όλο τον πλανήτη μοιάζει με ταινία επιστημονικής φαντασίας. Μούδιασα. Σχεδόν μου επέβαλλα να μπω στο καταφύγιο της δουλειάς μου, γνωρίζοντας πόσο θεραπευτικό είναι.
Στη διάρκεια της πρωτόγνωρης αυτής κατάστασης, οι άνθρωποι καταφεύγουν στην τέχνη για παρηγοριά. Είναι αξιοθαύμαστο με πόσο γρήγορα αντανακλαστικά οι φορείς της τέχνης, μουσεία, ιδρύματα, πινακοθήκες, γκαλερί προωθούν καθημερινά και παγκοσμίως, μέσω του διαδικτύου, εικονικές περιηγήσεις στις εκθέσεις και τις συλλογές τους. Θεατρικές παραστάσεις, οπερετικά και χορευτικά αριστουργήματα προσφέρονται γενναιόδωρα και αφιλοκερδώς από τους καλλιτέχνες, που παραχωρούν τα πνευματικά τους δικαιώματα, με σκοπό να συντροφεύσουν στη μοναξιά, να κατευνάσουν το άγχος, την αβεβαιότητα, να απαλύνουν τον φόβο και την αγωνία. Είναι μία ευκαιρία για την πολιτεία να εκτιμήσει και να αξιολογήσει την πολυτιμότητα του έργου τέχνης και να σταθεί δίπλα στον δημιουργό του με σεβασμό! Δεν είναι δυνατόν την επόμενη ημέρα οι καλλιτέχνες και οι δημιουργοί να ξεχαστούν, να ξαναγίνουν αόρατοι.
Δυστυχώς, η αγορά της τέχνης είναι από τις πρώτες που πλήττονται και από τις τελευταίες που ανακάμπτουν, όταν εμφανίζονται κρίσεις. Στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ο χώρος μας υπέστη καθίζηση. Μόλις τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται περισσότερες εκθέσεις, τα μουσεία δραστηριοποιούνται εντονότερα, η αγορά άρχισε να ανακάμπτει. Αυτό που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι τελείως διαφορετικό. Οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχουν παγώσει. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες έχουν σταματήσει. Μουσεία, πινακοθήκες, θέατρα, κινηματογράφοι έχουν κλείσει. Είναι άγνωστο πότε και κάτω από ποιες συνθήκες θα επαναλειτουργήσουν.
Οι καλλιτέχνες και οι δημιουργοί είναι περισσότερο ευάλωτοι από ποτέ. Εύχομαι και ελπίζω την επόμενη ημέρα η πολιτεία να στηρίξει με σεβασμό τον πολιτισμό και τους δημιουργούς του. Ο πολιτισμός είναι αυτός που προσδίδει σε μια χώρα την ταυτότητά της και πολιτισμός χωρίς τους καλλιτέχνες απλώς δεν υφίσταται.
TAGS
