Μετά από μήνες «σιωπής», μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και αίθουσες τέχνης άνοιξαν ξανά τις πόρτες τους για να υποδεχτούν τους επισκέπτες. Η πολυαναμενόμενη επανεκκίνηση του πολιτισμού έγινε λίγες ημέρες πριν τη διεθνή ημέρα μουσείων και διαφημίστηκε πανηγυρικά από τα μέσα ενημέρωσης. Στην πραγματικότητα όμως σταμάτησε ποτέ ο πολιτισμός; Αλήθεια, μπορεί ποτέ να σταματήσει; Ή μήπως συνεχίζει να κινείται και να δρα αφανώς με τρόπους που η αντίληψή μας δεν μπορεί να συλλάβει;

Για πολλά μουσεία και αίθουσες τέχνης η δύσκολη συνθήκη του παρατεταμένου εγκλεισμού αποτέλεσε ιδανική ευκαιρία για οργάνωση, ψηφιακή αναβάθμιση, συντήρηση κτηριακών υποδομών και αντικειμένων, καταγραφή και ψηφιοποίηση έργων τέχνης και πολλές άλλες εργασίες που αλλιώς θα έπαιρναν πολύ χρόνο. Φυσικά, η αγορά τέχνης δεν σταμάτησε, με φουάρ, εκθέσεις και δημοπρασίες να περνάνε στον ψηφιακό χώρο αλλά και με πολλά νέα μουσεία να ολοκληρώνονται το περασμένο διάστημα.

Η εικόνα των επισκεπτών να περιμένουν υπομονετικά, τηρώντας ευλαβικά τα μέτρα προστασίας, έξω από την ανακαινισμένη Εθνική Πινακοθήκη, ήταν πολύ ενθαρρυντική και έφερε μια νότα αισιοδοξίας μετά την κατήφεια των τελευταίων μηνών. Ωστόσο, αναρωτιέμαι αν όλος αυτός ο κόσμος επισκέφτηκε το νέο μουσείο για να θαυμάσει τα έργα τέχνης, επειδή του έλειψε αυτού του είδους η πνευματική επαφή, ή παρακινήθηκε από την περιέργεια για την πολυσυζητημένη ανακαίνιση του πολιτιστικού ιδρύματος. Όποια και αν είναι η απάντηση, η μετά-COVID εποχή βρίσκει τους ανθρώπους της τέχνης και τους θεατές πιο έτοιμους και πρόθυμους για νέα ερεθίσματα και προκλήσεις, αυτό άλλωστε φανερώνουν και οι δηλώσεις των τεσσάρων διευθυντών γκαλερί που μοιράστηκαν μαζί μας τις σκέψεις και τις προσδοκίες τους μετά την πρώτη εβδομάδα επίσημης επαναλειτουργίας των χώρων τους.

Ζήνα Αθανασιάδου – Zina Athanassiadou Gallery

Η αγορά της τέχνης είναι ανελαστική. Επηρεάζεται προσωρινά από εξωγενείς παράγοντες αλλά ανακάμπτει με πολύ γοργούς ρυθμούς στην κανονικότητα. Οι άνθρωποι του πολιτισμού, μετά το πρώτο δικαιολογημένο σοκ της νέας κατάστασης κι αφού πέρασε το μούδιασμα του «Και τώρα τι;», ένιωσαν την ανάγκη επιστροφής στην τέχνη ως ‘ανάσα ελευθερίας’ και ‘αντίδοτο’ της αδράνειας στην οποία η κοινωνία όφειλε να προσαρμοστεί. Φιλότεχνοι και συλλέκτες που επενδύουν σε αγορές έργων τέχνης διατήρησαν αμείωτο το ενδιαφέρον τους καθώς και την ανάγκη συναναστροφής με αυτήν. Εμείς παρόλο που η ύπαρξη e-shop δεν εκφράζει το προφίλ της γκαλερί, διαπιστώσαμε αμείωτο το ενδιαφέρον τόσο των πελατών όσο και των καλλιτεχνών. Βλέποντας τώρα από απόσταση τη διαμορφωμένη αυτή συνθήκη είναι φανερό ότι επανήλθαμε σε παλιότερους και ίσως πιο ανθρώπινους και ουσιαστικούς ρυθμούς.

Η φράση «μας λείπει η γκαλερί, το hub, η κυψέλη μας» ήταν πολύ συχνές. Το virtual tour της έκθεσης «My Boat Roofed Shed» του Κωστή Βελώνη  δε μπόρεσε να αντικαταστήσει τη βιωματική εμπειρία μιας έκθεσης και ενδεχομένως η ζύμωση με τα έργα να ήταν κι αυτή εικονική. Παρόλα αυτά ήταν ένα πολύ επιτυχημένο event, γεγονός που επαληθεύει ότι σε κάθε κρίση γίνεται κι ένα ξεκαθάρισμα στην οικονομία και την ποιότητα.

Από τη μέρα επαναλειτουργίας μας, η αντίδραση είναι πολύ ζεστή, με ανανεωμένη την επιθυμία του κόσμου να δει τέχνη και να την αποκτήσει. Υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επόμενες εκθέσεις αλλά δε θα έλεγα ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις, από εκείνες στη διάρκεια του lockdown, ίσως της τάξης του 20%. Οι καλλιτέχνες, από την άλλη,  είχαν το χρόνο για ενδοσκόπηση και ουσιαστική δημιουργία χωρίς τους αντιπερισπασμούς των κοινωνικών σχέσεων, επαφών, εγκαινίων. Το γεγονός αυτό θα αναδείξει σημαντικούς δημιουργούς, ενδεχομένως άγνωστους μέχρι τώρα σ’ εμάς. Ανυπομονώ…

Τατιάνα Σπινάρη – Citronne Gallery

Ο πολιτισμός ως έννοια και πράξη ούτε κλείνει ούτε αναστέλλεται· υπάρχει και λειτουργεί σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας. Η Citronne, όπως και άλλες γκαλερί και μουσεία, προσπάθησε στην διάρκεια της καραντίνας να κρατήσει την επαφή με το κοινό της,  με εκθέσεις και παρουσιάσεις των καλλιτεχνών της σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Το αποτέλεσμα ήταν ιδιαιτέρως επιτυχές, καθώς το κοινό μας όχι μόνον παρέμεινε, αλλά και διευρύνθηκε.

Ανέκαθεν δίναμε και δίνουμε μεγάλη σημασία στην οργάνωση και την ατμόσφαιρα του φυσικού επισκέψιμου χώρου. Το εκθεσιακό της πρόγραμμα συνεχίζεται, με την φιλόδοξη παρουσίαση του εικαστικού Στήβεν Αντωνάκου τον οποίο και εκπροσωπεί. Η διά ζώσης προσέλευση στην έκθεση του σημαντικού αυτού διεθνούς καλλιτέχνη ήταν άμεση και αθρόα. Ανέδειξε de facto την ανάγκη των ανθρώπων να έρχονται σε αισθαντική επαφή με τα έργα της Τέχνης, αλλά και μεταξύ τους ως συμμετέχοντες σε ένα καλλιτεχνικό δρώμενο. Η φυσική παρουσία αποκαθιστά την ισόρροπη σχέση ανάμεσα στο έργο και τον θεατή, καθώς ανασυγκροτεί την απαραίτητη ειδική ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει μια αίθουσα Τέχνης. Χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον, ελπίζουμε ότι δεν θα χρειαστεί να ξαναζήσουμε τις σκοτεινές εποχές, την πανδημία, το κλείσιμο. Από την άλλη πλευρά, η τεχνογνωσία  την οποία  αποκτήσαμε ως προς την διαδικτυακή παρουσίαση των εκθέσεων καθιστά εφικτή μια, έστω υβριδική, λειτουργία, με το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι οι καλλιτέχνες μας αναδεικνύονται και προβάλλονται διεθνώς.

Γιάννης Καλλιγάς – Skoufa Gallery

Με μεγάλη χαρά καλωσορίζουμε το άνοιγμα των γκαλερί, των μουσείων και το γενικά το άνοιγμα του πολιτισμού μετά από αυτή την μακρά και επίπονη αλλά αναγκαία καραντίνα. Είναι πολύ σημαντικό να ξανανοίξουν όσοι περισσότεροι φορείς πολιτισμού γίνεται αφού το πλήγμα δυστυχώς ήταν πολύ δυνατό. Το lockdown μας έβαλε όλους να σκεφτούμε ξανά τι κάνουμε και πως το κάνουμε, οπότε ελπίζω ότι θα καταφέρουμε – καθένας από το πόστο του- να κάνει καλύτερα τη δουλειά του ώστε να βγει ένα καλύτερο αποτέλεσμα για τον θεατή.

Ο κόσμος είναι επιφυλακτικός αλλά σιγά – σιγά θα επιστρέψει στου χώρους τέχνης, στα μουσεία και τις γκαλερί. Όποιος ασχολείται με τέχνη δε μπορεί να ζήσει μεγάλα διαστήματα χωρίς αυτήν και νομίζω όλοι θα συμφωνήσουν ότι η τέχνη κάνει τη ζωή μας πιο πλούσια και ενδιαφέρουσα. Το πρόσφατο άνοιγμα του Μουσείου Γουλανδρή, του ΕΜΣΤ αλλά και της Εθνικής Πινακοθήκης ξαναβάζουν τη χώρα μας στον εικαστικό πολιτιστικό χάρτη. Είμαι αισιόδοξος ότι το εγγύς μέλλον δεδομένου της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας θα μας δώσει την δυνατότητα να πάμε καλύτερα και συνεπώς να μπορέσουμε να κάνουμε πιο μεγάλα και ουσιαστικά βήματα προς τα εκεί που θέλει ο καθένας.

Νάντια Γεραζούνη – The Breeder

Παρόλο που καταφέραμε την περίοδο της καραντίνας να διατηρήσουμε ένα πλούσιο εκθεσιακό πρόγραμμα ψηφιακά, τόσο μέσω της ιστοσελίδας μας (με καινούριες εκθέσεις, viewing rooms και video walk-throughs) αλλά και των online fairs, ήταν μεγάλη απόλαυση όταν ανοίξαμε τις πόρτες στο κοινό. Η εμπειρία του να βλέπει κανείς ζωντανά μια έκθεση δεν μπορεί να αντικατασταθεί και είναι μια εμπειρία ιδιαίτερα ασφαλής, αφού δεν υπάρχει συνωστισμός και τηρούνται εύκολα οι αποστάσεις. Η πρώτη έκθεση που άνοιξε στο χώρο μας για το κοινό είναι η ατομική έκθεση ‘Double-Blind’ του Γιάννη Βαρελά και από την πρώτη μέρα είχε μεγάλη επισκεψιμότητα. Παρόλα αυτά η περίοδος της καραντίνας έδειξε ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες λειτουργούν, οπότε πιστεύω ότι θα συνεχίσουν να παίζουν σημαντικό ρόλο συνδυαστικά με τις “φυσικές” εκθέσεις. Η επόμενη έκθεση που θα φιλοξενήσουμε είναι η ατομική έκθεση του ανερχόμενου Νιγηριανού ζωγράφου Ekene Stanley Emecheta στις 17 Ιουνίου. Ανυπομονώ να τον υποδεχτούμε στην Αθήνα και να συστήσουμε το έργο του στο αθηναϊκό και το διεθνές κοινό.

TAGS

Δημήτρης Σπύρου

Δείτε όλα τα άρθρα του συντάκτη